Abstract:

İlimlerin önemi, o ilimlerin ilgi alanı (malum) ile ölçülmektedir. Kur’ân’ı konu aldığı için tefsir ilminin, ilimler içinde yüksek bir mertebeye sahip olduğunu söyleyebiliriz. Tefsir ilmi içinde, tefsir yöntemleri de bir hiyerarşiye tabi tutulursa, bunlar arasında en güzel olanın; “Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri” olduğu görülür. Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsiri, vahyin yine vahiy metni ile anlaşılmasıdır. Bu yöntem İslam’ın ilk yüzyılında Allah Resulünün örnekliğinde sahabe ve tabiin arasında bilinen bir yöntemdi. Zira okunup ezberlenen Kur’ân metnine ilave olarak, peygamberden başka herhangi bir kitap, yorum, bir ek metin mevcut değildi. Sahabe (ra) Kur’ân’ın metnini peyderpey ezberleyerek metni anlamaya çalışır, anlayamadığı yerleri Hz. Peygamber’e sorardı. Soramadığı durumlarda ise Kur’ân’ın bir kısım âyetleri ile diğer bazı âyetleri arasındaki açıklayıcı bağlantıyı keşfe çalışırdı. Fatiha’da; “إهدنا الصراط المستقيم/Bizi en doğru yola ilet” âyetinde en doğru yolun ne olduğunu, bir sonraki âyet açıklar, “صراط الذين انعمت عليهم /nimet verdiklerinin yoluna” dan kimlerin kastedildiği Nisa 69. âyete başvurulmadan tefsir edilemez: “انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين ... / Allah’ın nimet verdiği peygamberler, doğrular, şehitler, salihler.”. Günümüzde bu metodun gündeme gelmesinde, Kur’ân’ın bizzat kendisinden uzak kalma endişesinin etkili olduğu söylenebilir. İslam dünyasının kalkınmasına engel olan yargılardan sıyrılması, Müslümanların Kur’ân’la baş başa kalmalarına bağlı olsa gerektir. Bu meyanda 20. yy. müellifleri, Kur’ân’ı Kur’ân ile tefsir yöntemini benimsediler. Bu çalışmamız, doktora tezimizde incelediğimiz Kur’ân’ı Kur’ân’la tefsir eden müfessirlerden çağdaş olan üç müfessiri konu edinmektedir. Bu müfessirlerimiz eş-Şankıtî (ö. 1974) Edvâu’l-Beyân (10 cilt), Abdulkerim el-Hatîb (ö. 1985), Tefsiru’l-Kur’ânî li’l-Kur’ân (16 cilt) ve Sadıkî Tahrânî (ö. 2012) el-Furkân (30 cilt) adlı eserler vücuda getirdiler. Bu üç müfessirin seçilmiş olması, bu yöntemle yapılan çalışmalar arasında temayüz etmiş olmaları nedeniyledir. Çalışmanın orijinal yönü, Kur’ân’ın Kur’an’la Tefsiri başlığı altında şii asıllı bir müfessirin de ilk defa tanıtılıyor olmasıdır. Bu itibarla Türkiye’deki tefsir çalışmalarına katkısı el-Hatîb’e ek olarak Sadık Tahrânî ismi ile birlikte tefsiri olan el-Furkân’ın, ilk defa bizim makalemizde ele alınmış olmasıdır.  

Keywords: