Ansiklopediler, hazırlandıkları dönemde ilim, kültür, toplumsal gelenek ve görenek, sanat, mimarî ve teknik gibi çeşitli dallarla ilgili birçok bilgiyi bünyesinde barındırır. Diğer bir açıdan yazıldığı dönemin ilmî ve kültürel belleğini yansıtır. İslâm ve Batı dünyasında ansiklopedi yazımına oldukça önem verilmiş ve bu türde çokça eser telif edilmiştir. İslâmî ilimler alanında ansiklopedik eser telif etme geleneğinin on üç asrı bulan uzun bir geçmişi vardır. Bu gelenekle birlikte verilen eserlerin büyük çoğunluğunun biyografîk eserler olduğu görülmektedir. Miladî XIII ve XIV. asırlar İslâmî ilimler açısından oldukça verimli bir dönem olmuştur. Ansiklopedik çalışmalar açısından da bakıldığında İslâm dünyasının en değerli ansiklopedik eserlerinin ortaya konulması yine bu dönemlere rastlar. Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Yûsuf el-Hârizmî’nin (ö. 387/997), Mefâtihü’l- ‘Ulûmʼu ile hareketlilik kazanan bu çalışmalar Ahmed b. Fazlullah el-Ömerî (ö. 749/1348), Ahmed b. Ali el-Kalkaşandî (ö. 821/1418) ve Nüveyrî (ö. 733/1333) ile zirveyi yaşamıştır. Ele aldığımız bu çalışmada Nüveyrî’nin Nihâyetü’l-Ereb’i ve Ömerî’nin Mesâlikü’l-Ebsâr fî Memâliki’l Emsâr adlı ansiklopedik eserleri incelenmiş olup İslâm tarihi alanında araştırma yapmak isteyenlere ilgili eserlerin tarih ile alakalı bölümleri üzerine sistematik bir çalışma sunulmuştur. Ayrıca ele alınan ansiklopedik eserlerin İslâm tarih yazımında yeri ve önemi tespit edilmeye çalışılmıştır.
Encyclopedias include extensive current knowledge on various topics such as science, culture, social traditions and customs, arts, architecture and techniques. In other words, it reflects the scholarly and cultural character of the period it is written. In Islamic and the western world authoring encyclopedias was always important and a high number of encyclopedias were published. In the field of Islamic sciences, there is a long history of copyrighting encyclopedic works spanning thirteen centuries. It can be observed that the great majority of these works in this tradition were biographical works. The 13th and 14th centuries were a very productive era in Islamic sciences. Based on the encyclopedic studies, these centuries were again very productive and several valuable encyclopedic works in Islam were authored during this period. These works, mobilized by the Mefâtihü'l- Ulûm authored by Abu Abdullah Muhammad b. Ahmed b. Yûsuf al-Hârizmî (d. 387/997), reached their zenith with the works of Fazlullah al-Omarî (d. 749/1348), Ahmad b. Ali al-Qalkashandi (d. 821/1418) and Nouveyrî (d. 733/1333). In the present study, the encyclopedic works of Nüveyri (Nihâyetü'l-Ereb) and Omerî (Mesâlikü'l-Ebsâr fî Memâliki'l Emsâr) were analyzed and a systematic study on the historical sections of the abovementioned works are presented to future researchers in the field of Islamic history. Furthermore, it was attempted to determine the significance of these encyclopedic works in Islamic history literature.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Ulusal
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|