Özet:

Atmosferde çeşitli şekillerde bulunan kirleticilerin, insan ve diğer canlılara zarar verecek düzeye erişmesi biçiminde tanımlanan hava kirliliğinin temel sorumlusu insandır. İnsanın yaptığı beşeri faaliyetler kirleticilerin temel kaynağını trafik, sanayi ve ısınma sistemleri vs. oluştururken, doğal çevre faktörleri de kirliliğin etkisini olumlu veya olumsuz biçimde etkilemektedirler. Hava kirliliği, dünya genelinde sağlığa yönelik ilk on risk faktörlerinden olup, önemli bir sorun teşkil etmektedir. Türkiye’deki hava kalitesi de endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ölçümlerine göre, Türkiye’de en kirli hava, Keşan şehir merkezinde saptanmıştır. İlgili tespite dayalı olarak gerçekleştirilmiş bu çalışmada, Keşan şehrinde hava kirliliğinin coğrafi açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. Böylece Keşan şehrindeki hava kirliliğinin doğal ve beşeri coğrafya faktörleri ile ilişkisi araştırılmış, kirliliğin sebep ve sonuçları tartışılmıştır. Keşan şehrindeki hava kirliliğinin kaynakları, kirliliğin azaltılması ve kontrol edilmesine yönelik bulguların tartışılmasını hedefleyen bu araştırmanın sonuçları, ilgili konularda çalışan kişi, kurum ve kuruluşlara yönelik coğrafi tespitler sunması bakımından önem taşımaktadır. Edirne İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından yapılmış hava kirliliği ölçüm verilerinin 2013-2015 kullanıldığı çalışma, 1:25.000 ölçekli topoğrafya haritaları detayında gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda SO₂ kükürt dioksit oranının 2746 ug/m³ standart sınır değerin çok üzerinde olduğu Keşan şehrinde, havanın temel kirleticisinin de kalitesiz yakıt kullanılan ısınma sistemlerinden kaynaklanan aynı gaz olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca şehrin klimatik bilhassa da topoğrafik özellikler açısından hava kirlenmesine elverişli ortam koşulları sunduğu saptanmıştır. Bu durumun ortaya çıkmasındaki temel faktör ise Keşan şehrinin hâkim rüzgâr yönüne kapalı, çanak şeklindeki bir depresyonda bulunmasıdır. Bilhassa ısınma döneminin ekim ve mayıs ayı gibi uzun bir süreyi kapsaması yüzünden hava kirliliğinin yılın hemen hemen önemli bir bölümünde etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden Keşan şehrinde bir an önce doğal gaz kullanılmaya başlanmalıdır. Ayrıca kalitesiz kömür kullanımı yasaklanmalı ve şehre girecek bütün kömürler denetlenmelidir. Öte yandan hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla Keşan Belediyesi tarafından yapılan uygulamalara devam edilmelidir. Keşan’daki hava kirliliğini yönlendiren veya arttıran bütün faktörlerin ortadan kaldırılması için acilen uygun hava kirliliği yönetim planları ve eylem stratejileri geliştirilmelidir. Aynı zamanda toplumun bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalara da hız verilmelidir.

Anahtar Kelimeler: