Özet:

Türkiye Türkçesi ağızları üzerine yaklaşık 150 yıldır araştırma ve inceleme yapılmaktadır. 1940’tan günümüze yerli araştırıcıların ilgisini çeken bu çalışmalar, akademik seviyede son 40 yılda daha da hız kazanmıştır. İl ve ilçe ağızlarıyla ilgili Türkiye üniversitelerinde lisansüstü seviyede birçok çalışma yapılmıştır. Özellikle metin derlemesi esasına dayanan bu araştırmalar ülkemizde başladığı günden bugüne hız kesmeden ve artarak devam etmiştir. Bu çalışmada, Türkiye sınırları içindeki il ve ilçe ağızlarının lisansüstü seviyede tamamlanma durumu ele alınmıştır. Bunu yaparken Türkiye Türkçesi ağızları üzerine çalışacak olan araştırıcılara daha somut veriler sunmak amaçlanmıştır. Bu amaçla, hangi il ve ilçelerle ilgili lisansüstü seviyede ağız çalışması yapıldığı hangileriyle ilgili yapılmadığı sıralanmış, sonrasında hangi ilin kaç ilçesinin ağız çalışmasının tamamlandığı tablolar halinde verilmiştir. Son olarak Prof. Dr. Leyla Karahan’ın Anadolu Ağızları sınıflandırmasına göre ağız çalışmalarının tamamlanma durumu tablolaştırılmıştır. Ekim 2012’ye kadar üniversitelerimizde yapılan lisansüstü çalışmaları sınıflandırdığımız bu çalışmanın verileri Prof. Dr. Tuncer Gülensoy ve Doç. Dr. Ercan Alkaya tarafından hazırlanan Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası ile YÖK Ulusal Tez Merkezi tez tarama sayfasından alınmıştır. Değerlendirme sonucunda Türkiye sınırları içerisinde bulunan yerleşim yerleri (il- ilçe) üzerine birçok ağız araştırması yapılmasına rağmen 19 ilimizle ilgili ülkemizde herhangi bir ağız çalışmasının yapılmadığı görülmüştür. Ülke sınırlarımız içerisinde bulunan 852 ilçeden ise 135’inin ağız araştırmasının tamamlandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: