Özet:

Birleştirme, dünya dillerinin büyük çoğunluğunda mevcut olan, yüksek türetkenliğe sahip kavram karşılama/sözcük oluşturma mekanizmalarından biridir. Bu mekanizmanın çıktıları niteliğindeki birleşik sözcükler, diğer bir ifadeyle birleşikler, ilgili diğer mekanizmaların çıktılarından farklı olarak hem sözlüksel hem de sözdizimsel etkileşimler sonucu yapılanmaları ve yine sözdizimsel öbeklerle olan yakınlıkları dolayısıyla ayrı bir konumda yer alırlar. Türkçenin gerek durağan gerek etkin sözvarlığında da birleştirme mekanizması işletilerek ortaya çık(arıl)mış pek çok unsur yer almaktadır ve böylesine türetken bir mekanizmanın çeşitli ölçütler etrafında tanımlanması ve sınıflandırılması ayrı bir güçlüğü beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada, diğer sınıflandırmalardan farklı olarak Türkçedeki birleşik sözcükler, birleşik terimi altında, kendilerini oluşturan ögelerden hareketle daha çok baş kavramı odağında, dört ana tür etrafında ilişkisel bir incelemeye tabi tutulacak ve konuyla ilgili kapsayıcı bir sınıflandırma önerisi sunulacaktır. Bu yapılırken de, yeni olarak yarımerkezli birleşik terimi ve tanımı getirilecek, ayrıca Türkoloji literatüründe daha önce üzerinde neredeyse hiç durulmamış copulative compound kavramı eşmerkezli birleşik terimi teklifiyle, örneklerle açıklanacaktır. Tanımlamalar ve sınıflandırma çerçevesinde verilen örneklerde ağırlık daha çok çıktıları ad sınıfından olan birleşikler üzerinde olacak, fakat sınıflandırmanın daha kapsayıcı ve sonraki çalışmalara yol gösterici nitelikte bulunması amacıyla yer yer farklı sözcük kategorilerinden örneklere de temas edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: