Özet:

Velâyet-i Fakih anlayışı; 1970 yılında Ayetullah Musavi Humeyni tarafından sistemleştirilmesine karşın, felsefi kökenleri Şii-İmamiyye öğretisi içerisinde meydana gelen Ahbarilik ve Usulilik ayrışmasına kadar götürülebilir. İran anayasasında makamlar üstü bir konumu olan Veli-i Fakih’in meşruiyet zeminini oluşturan teori, bu sebepten ötürü gerek iç gerek dış politikada ciddi etkilere sahiptir. Veli-i Fakih’in siyasi mekanizmaya müdahil olması sonucu, seçimle iş başına gelenler ile geleneksel kurumlarda mevcut bulunanlar ara¬sında kadim bir çekişme mevcuttur. Bu bağlamda; iç politikaya olan etkisi, sorgulanamaz oluşu, hem dini hem de siyasi meşruiyeti tekeline alması, Veli-i Fakihlik makamını çok önemli ve kritik bir noktaya taşımaktadır. Mezkûr kurum, ‘müdahaleci fakihlik’ ile ‘dinin Makyavelist uygulanma makamı’ arasında İran siyasasında otoriter bir güç olarak varlığını idame ettirmektedir. .

Anahtar Kelimeler: