Özet:

Eğitim beşeri sermayenin, beşeri sermaye de büyümenin temel kaynaklarındandır. Beşeri sermaye sadece bireylerin eğitim aldıkları yılları değil, aynı zamanda bireyde var olan diğer karakteristik özellikleri de kavram olarak ele alır. Beşeri sermayenin kümülatif değeri, bireyin gelecekte yetenek ve eğitimini kullanarak elde edeceği fayda düzeyi ile tahmin edilip ölçülmektedir. Bireyin aldığı eğitimin kaliteli olmasının yanında yetenekleri ölçüsünde bu eğitiminden ne kadar yararlandığı da gelecekte elde edeceği gelir miktarının belirlenmesinde önemlidir. Ailenin toplam geliri, çocukların eğitim düzeyini etkileyen temel unsurlardan birisidir. Bir ailede çocuk başına düşen eğitim seviyesini belirleyen önemli unsurlardan ikincisi de o ailedeki çocuk sayısıdır. Çocuk sayısı ve kalitesi arasındaki ilişkiyi inceleyen literatürde yer alan pek çok çalışmadan da görüldüğü üzere çocuk sayısı arttıkça çocuk başına düşen eğitim harcaması azalmaktadır. Başka bir ifadeyle, aileler çocuk sayısı az iken çocuklarının eğitimi için daha fazla yatırım yapabilmekte böylece daha kaliteli bireyler yetiştirilebilmektedir. Daha nitelikli çocuk yetiştirme isteği, her çocuk için yapılacak harcamada bir artışa neden olmakta ve bu nedenle doğurganlık azalmaktadır. Bu çalışma Boldrin vd. (2005) çalışmasında doğurganlığı etkileyen faktörler sosyal güvenlik ödemesi olmaksızın çocukların gelecekte ebeveynlerine karşı fedakâr olacakları varsayımı altında incelenmiş ve ebeveynlerin geleceklerini önemseme dereceleri arttıkça çocuk sayısını artırma eğiliminde oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Boldrin vd. (2005) çalışmasında ele alınan modelde doğurganlığı etkileyen faktörler analiz edilirken çocukların tek tip olduğu varsayılmıştır. Bir diğer deyişle, çocukların tüm özellikler, bilgi ve beceri düzeyleri açısından aynı oldukları kabul edilmiştir. Ancak kişilerin gelecekte elde edeceği gelir, kişinin çocukluk döneminde kendisine yapılan harcamalardan, sahip olduğu yetenek çerçevesinde ne düzeyde yararlanabileceği ile büyük oranda ilişkilidir. Bu nedenle Boldrin vd. (2005)  çalışmasında ele alınan modele çocukların sahip oldukları yetenekler ile gelecekte elde edeceği gelir arasındaki ilişkiyi inceleyen yeni bir değişken dâhil edilerek çocukların farklılaştırılması sağlanmış model bu parametre kapsamında yeniden çözülmüştür. Kişilerin yeteneklerinin dikkate alınmadığı, gelecekte elde edilecek gelirin kişiye sadece çocukluk döneminde yapılan harcama ile orantılı olduğu kanısının aksine, kişilerin yetenek durumuna göre elde edeceği gelirin değişmekte olduğu ve gelirdeki bu değişimlere paralel olarak doğurganlık davranışının değiştiği sonucuna ulaşılmıştır. Eğitime yapılan yatırımlar ile bu yatırımın getirisi arasında her zaman doğru bir ilişki bulunmadığı, eğitim yatırımının doğru yani “yetenekli” kişilere yapılmasıyla bu ilişkinin pozitif olacağı sonucu çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler: