Görüntüleme
69
İndirme
12
Şüphesiz Ebû Hanîfe yaklaşık (öl. 150/767) on üç asırdan beri İslam düşüncesinin gelişimini etkileyen en önemli öznelerden biridir. Sadece İslam hukukuna değil; bununla birlikte temelde doktrine yaptığı esaslı katkılarla o, bugün de İslam coğrafyasında çok geniş bir çevreyi etkilemeye devam etmektedir. Hatta bu etki dinin bu salt teorik ve pratik boyutlarının ötesinde toplumların iktisattan hukuka, eğitimden sağlığa bütün gündelik hayatlarına nüfuz eden bir derinlik yaratacak kadar çekici olmuştur. Esasen Ebû Hanîfe’nin dinî bir felsefe ve metot bağlamında sistemleştirdiği İslam yorumu, daha ilk zamandan beri farklı İslamî paradigmalar altında hararetli bir tartışma ve değerlendirmenin konusu yapılmıştır. Bugün konu İslam dünyasında her bakımdan artan gerilimlere paralel olarak farklı bir boyut daha kazanmıştır. Örgütlü din bağlamında her zaman kendisine gösterilen ilgi bir tarafa Ebû Hanîfe uzun bir zaman diliminde bir taraftan Arap din ve siyaset tavrına tepkinin bir aracı yapılmışken diğer taraftan bugün de modernleşme bağlamındaki çatışma, uyum ve uyumsuzlukların nesnesi yapılmıştır. Aynı zamanda ilgili literatür yorumcuların epistemolojik çevrelerine göre doğal olarak farklı Ebû Hanîfe tasavvurları inşa etmiştir. Dolayısıyla konu bugün gerek Ebû Hanîfe’nin kişiliği, tarihsel şartları, dinsel otoritesi, örgütlü din içindeki yeri ve gerekse gelişen yeni bilimsel paradigmalar bakımından oldukça karmaşık ve sorunlu bir noktaya gelmiştir. Araştırma Ebû Hanîfe üzerine 2000 ile 2020 yılları arasında yapılan Türkiye ölçekli çalışmalarla sınırlandırılmıştır. Araştırma bu çalışmaların Ebû Hanîfe’yi neredeyse tamamen sosyolojik ve tarihi kişiliğinden kopuk ele alarak kuramsal bir sorunla karşı karşıya bıraktığı varsayımından yola çıkmıştır. Çalışmada söz konusu literatürün kuramsal bir analizi yapılmış ve alandaki çalışmalar için teorik bir öneride bulunulmuştur. Araştırma ile Ebû Hanîfe literatürüne kuramsal bir katkı sunmak hedeflenmiştir. Bu amaçla söz konusu yılları kapsayan kitap, makale ve sempozyum bildirileri taranarak bu çalışmaların genel kuramsal görünümü anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışmalarda yaygın bir şekilde kendisini gösteren bazı anlam paketleri belirlenmiş ve böylece araştırmada problematize edilen olgunun öz ile ilgili değişmeyen somut yansımaları anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada veriler fenomenolojik bilgi sosyolojisi bağlamında bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Ebû Hanîfe ilk dönemlerden bugüne kişilerin sadece teolojik algılama biçimleri ile değil; yanı sıra sosyoekonomik, kültürel, siyasi ve ideolojik çevrelerinin çizdiği sınırlılıklar ile de kuşatılmış bir görüntü çizmiştir. Öte yandan ister Hanefî ekol içinden gelsin ister başka düşünce geleneği içinde olgunlaşmış olsun Ebû Hanîfe ile ilgili literatüre yansıyan yaklaşımların neredeyse tamamen makro-teolojik, tarih-üstü, tümelci ve nomotetik bir bakış açısı içinde şekillendiği kolaylıkla görülebilir. Din biliminin Türkiye serüveninde kat ettiği yüzyıllık tecrübe düşünüldüğü zaman bu çalışmaların kuramsal anlamda henüz kendisini yeni tartışmalara açma gibi bir çaba içine girmediği de söylenebilir. Araştırma kapsamında Ebû Hanîfe, telif eserlerden daha çok süreli yayınlar ve bir program dâhilinde yürütülmüş sempozyumlarda konu edilmiştir. Açıkça teolojik bir daralma ile karşı karşıya olduğu gözlemlenen literatür bugün daha çok bir doktrin tartışması ile ilerlemektedir. Buna göre daha az orandaki pratik tartışma sahalarının -Ebû Hanîfe’nin sosyolojik zeminini göz ardı ederek- İslam dünyasındaki ve küresel ölçekteki gelişmelere bir cevap verme saikıyla ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Ebû Hanîfe’ye hakkını teslim etme, disipliner popülizm, mezhebî absolütizm, romantikleştirme ve ideolojik metalaştırma bugünkü Ebû Hanife literatüründeki önemli anlamsal desenlerdir. Bütün bu anlamsal gerçekliğin temel kaygısı, toplumsal bünyede yaşanan kırılma ve travmalara karşı gelenekteki bilgi stoğundan hareketle bir düzen inşa etmektir. Fakat bu, Ebû Hanîfe’yi açıklama yaklaşımı kuramsal olarak birtakım sorunları da açığa çıkarmıştır. Neticede bu kuramsal bakış açısıyla Ebû Hanîfe genel olarak ilgili çalışmalarda tarihsel bir sorun haline getirilmiştir. Nihayet bu çalışmada Ebû Hanîfe literatürü için tarihselci, sosyal olaya özgülüğü öne çıkaran, idiografik bir perspektif teklif edilmiştir. Bu çerçevede makale, makro yaklaşımların aksine her olayın kendi gerçekliğinde anlaşılmasını merkezine alan fenomenolojik bilgi sosyolojisine dikkat çekmiştir.
And he is near to death. 150/767) has been one of the most important subjects that have influenced the development of Islamic thought since the thirteen centuries. Not only to the Islamic law, but with its fundamental contributions to the doctrine, it continues to influence a very broad environment in Islamic geography today. Even this effect has been attractive enough to create a depth that, beyond these merely theoretical and practical dimensions of religion, penetrates the entire daily lives of societies, from economy to law, from education to health. Basically, the Islamic interpretation systemed by Abu Hanîfe in the context of a religious philosophy and method has been the subject of a harsh discussion and evaluation under different Islamic paradigms since the beginning. Today, the issue has gained a different dimension in the Islamic world in parallel with the increasing tensions in all respects. The interest that has always been shown to him in the context of organized religion, on the one hand, Abu Hanife was a means of response to the Arab religion and political attitude in a long period of time, and on the other hand, today, conflict, harmony and disagreements in the context of modernization have been made the object. At the same time, the relevant literature, according to the epistemological circumstances of the interpreters, naturally built different Abû Hanîfe paintings. Therefore, the issue today has come to a very complicated and problematic point in terms of the personality, historical conditions, religious authority, place in the organized religion and if necessary developing new scientific paradigms. The research on Ebû Hanîfe is limited to scale studies conducted in Turkey between 2000 and 2020. The research came from the assumption that these studies left Abu Hanîfe facing a theoretical problem by addressing almost completely his sociological and historical personality. The study conducted a theoretical analysis of the literature concerned and presented a theoretical suggestion for the study in the field. The research was aimed at providing a theoretical contribution to the literature of Ebû Hanîfe. For this purpose, by scanning books, articles and symposium reports that cover the years concerned, the general theoretical view of these studies was tried to be understood. In this framework, some meaning packs that are widely shown in the studies have been identified and so the research has been attempted to understand the unchanged concrete reflections of the essence of the problemed phenomenon. In the study, the data was subject to an assessment in the context of phenomenological information sociology. From the early periods to the present, Abu Hanîfe has drawn an image surrounded not only by theological forms of perception of persons, but also by the limitations of their socio-economic, cultural, political and ideological environments. On the other hand, whether Hanefî comes from the ecol or is mature in another thought tradition, it can easily be seen that the approaches that reflect to literature concerning Ebû Hanîfe are formed almost entirely in a macro-theological, over-historical, total and nomothetic perspective. When considering the centuries of experience that religious science has added to Turkey, it can also be said that these studies have not yet entered into an effort in the theoretical sense to open itself to new discussions. In the framework of the research, Ebû Hanîfe was subject to more periodic publications than the authorship works and symposiums conducted within a program. The literature, which is observed facing a clearly theological congestive, is now more advancing with a doctrine debate. According to this, it is clear that less practical spaces of discussion — ignoring the sociological background of Abu Hanif — arise with the ability to respond to the developments in the Islamic world and globally. The surrender of the right to Abu Hanife, disciplinary populism, religious absolutism, romanticism and ideological metalization are important meaningful patterns in today’s Abu Hanife literature. The fundamental concern of all this meaningful reality is to build a order by movement from the traditional information stock against the breakdowns and trauma in the social body. But this has also revealed a number of problems in the theory of Abû Hanîfe’s approach. In the end, with this theoretical point of view, Abu Hanîfe has become a historical problem in its work in general. Finally, in this study, an idiographical perspective was proposed for the literature of Ebû Hanîfe, which emphasizes the peculiarity of the social event. In this framework, the article attracted attention to phenomenological information sociology, which focuses on the understanding of each event in its own reality, unlike macro approaches.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
