Abstract:

Dışarıdan bakılınca “karmaşık”, “disiplinlerarası” veya “ara-disiplin” olarak tanımlanan çeviribilim alanında birçok araştırma eğilimi ve bu araştırma eğilimlerine paralel olarak birçok araştırma konusu olabilecek sorunsalların çeviri olgusu etrafında kümelenmesi ve hatta yığılması yadsınamaz bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır.Yaklaşık altmış yıldır bilimselleşme çabası içinde olan çeviri araştırmaları alanında birçok bilim insanının çeviriyi çeşitli bakış açılarına göre, özellikle çeviri eyleminden yola çıkarak tanımladığı görülmektedir.Bu eğilime bağlı olarak alanda çalışanların alanın araştırma nesnesine yani çeviriye nasıl baktığı sorunsalı güncelliğini hâlâ korumaktadır. Mary-Snell Hornby’nin alanın gidişatına ilişkin “gerçekten çok geniş bir alan” (ein wahrhaft weites Feld) (Snell-Hornby, 1999/2006, s. önsöz) göndermesine benzer olarak çevirinin disiplin dışı ve farklı bakış açılarına göre araştırılmasına devam edilmesi sonucu alanın sınırlarının genişlediğine ilişkin ifadeler giderek artan bir sıklıkta karşımıza çıkmaktadır. Çevirinin disiplin dışı araştırılma eğilimine bağlı olarak çeviribilim alanının dönüşümler geçirdiği, bu dönüşümlerin dahi “kültür”, “biliş” gibi “ithal kavramlar” üzerine odaklanılarak adlandırıldığı belirtilmektedir (Zwischenberger, 2019, s. 258). Ayrıca çeviribilim alanında “yeni yönelimler” ile anılan bu eğilimler ile yine çeviribilim alanında kimi zaman bir sorunsal olarak tezahür ettiği düşünülen “disiplinlerarasılık” gerçeğinin karşılıklı olarak birbirini etkilediği, bu etkileşimden çift katmanlı bir sorun yumağının ortaya çıktığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı çeviribilimde artık geniş bir çevre tarafından kabul edilen çeviribilimde “nesne – tanımsal sorun”’a bağlı olarak alanda sık sık karşımıza çıkan “yeni yönelimlerin”, “dönüşlerin” “paradigmaların” gelişim özelliği üzerinden çeviribilim alanında bilim-kuramsal bir gelişimden söz edilip edilemeyeceği üzerinde durmayı amaçlayarak alanın gidişatına ilişkin eleştirel bir bakış açısı sunmaktır.

Keywords: