Özet:

Modern kentsel koşullarda “yeni” bir deneyim üretiminin imkân[sızlığ]ını ortaya koymaya yönelik motivasyon, tasarım pratiğinin eyleyeni olarak özneye ilişkin temel bir soruya neden olmuştur: Nasıl oluyor da insan, mekâna ilişkin bir takım pratikleri yeniden ve yeniden üretebiliyor; “insan kimi deneyimlerin öznesi pozisyonuna nasıl geçiyor (?)” sorusu bu makalenin etrafında geliştiği sorunsaldır. Bu sorunsal bağlamında makalenin amacı tasarımı, özne ve nesne/kent ilişkiselliğine odaklanarak tarihsel eleştirel bir pratik biçiminde ele almaktır. Bu doğrultuda makalede Foucault’nun modern özneleştirme teorisi temel alınır: Özneleş[tir]me olarak ele alınan perspektif aracılığıyla bir taraftan özne ve nesne konumlarını belirlemeye yönelen tarihsel normatif sınırların üretimi, ama aynı zamanda bu sınırlara yönelik eleştirel bir pratiğin olabilirliğinin imkânı ortaya konulur. Foucault’nun “sınır-tutum” olarak kavramsallaştırdığı bu eleştirel tutum aracılığıyla tasarım pratiği, bir öznelliğin üretimiyle ilişkilendirilir ve “karşı-özneleşme” biçiminde karakterize edilir. Bu bağlamda bir tür deneyim olarak ele alınan tasarım öznelere düşen bir sorumluluk olarak ortaya çıkar. Makalede özel tasarım stratejileri bu sorumluluğa yönelik çabayı etik bir meseleye dönüştüren öznel varoluş biçimlerinin sonuçları olarak ele alınır. “Nasıl” sorusu aracılığıyla mimarlık pratikleri üzerine ideal olma amacı taşımayan her arayış, bu anlamda bir dönüş noktasıdır. Bu perspektifte mimarlık, gereksinime yönelik nesne üretiminin ötesinde, ontolojik olarak değerlendirilir.

Anahtar Kelimeler: