Abstract:

Tanzimat Döneminde Türk aydınları eski ile yeni, Doğu ile Batı arasında bir ikilem yaşamış, siyasi görüşleri doğrultusunda toptan ret, toptan kabul ya da sentez yollarından birini seçmişlerdir. Ahmet Mithat, milli ve manevi değerleri reddetmeden Batı'nın güzel yanlarını almak şeklinde izah edilebilecek sentezci yaklaşımın önde gelen isimlerinden biridir. Ancak birçok ortak noktası olmakla birlikte birbirine taban tabana zıt değer yargıları da olan Doğu ile Batı arasında bir denge kurmaya çalışmak, diğer birçok yazarda olduğu gibi Ahmet Mithat Efendi'de de bazı çelişkiler ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu çelişkiler en çok da kadın konusundaki fikirler ile uygulamalar arasında görülmüştür. Nitel araştırma yönteminde tarama modeli kullanılarak yürütülen bu çalışmada "Müşahedat", "Felatun Bey ile Rakım Efendi", "Yeryüzünde Bir Melek", "Diplomalı Kız", "Hasan Mellah" romanları incelenmiş, bulgular dokuman analiz yöntemiyle toplanmıştır. İçerik analiz yöntemi ile elde edilen veriler ışığında Ahmet Mithat Efendi'nin romanlarında kadın konusuyla ilgili çelişkiler ortaya koyulmuştur. Bu bir başka hedefi de Ahmet Mithat Efendi'nin romanlarında kadın konusunda görülen çelişkiler zaviyesinden o dönemin yaşantısının eserlere nasıl yansıdığını anlamaya çalışmaktır. Bu çalışmanın sınırlılığı, Ahmet Mithat Efendi'nin bütün romanlarının ele alınamamış olmasıdır.

Keywords: