Özet:

Eserleri aracılığıyla dönemin sosyal, kültürel ve idari yapısını ele alan Ahmet Mithat Efendi, döneminin en fazla eser veren yazarlarındandır. Halkın eğitimine odaklanan yazar Batılılaşma, toplumsal hayat, eğitim, kadın eğitimi, evlilik, batıl inançlar, kölelik, azınlıklar gibi farklı konularda eserler vermiş ve karakterleri aracılığıyla ders verme amacını gütmüştür. Toplumsal ve siyasi yapıya yer verilmesinden dolayı Ahmet Mithat Efendi hikâyeleri ve romanları, dönemin toplumuna ilişkin bilgilerin edinilebileceği birer kaynak niteliğindedirler. Araştırmada Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında yönetime ve memuriyet sistemine bakış açısı incelenerek yapılan olumlu ve olumsuz değerlendirmeler neticesinde dönemin toplumsal ve siyasi yapısına dair hususiyetler, ortaya konulacaktır. Araştırma konusu ile doğrudan ilgili olan Felâtun Bey ile Rakım Efendi, Paris'te Bir Türk, Esrâr-ı Cinâyat, Müşahedat, Jön Türk adlı romanları esas alınmıştır. Sonuç olarak Tanzimat döneminde memuriyetin saygın bir meslek olarak görüldüğü ancak bu mesleğe uygun olmayan ve çalışma disiplininden uzak kişiler nedeniyle mesleğin yozlaştığı belirlenmiştir. Ahmet Mithat Efendi'nin eserlerinde yönetime ilişkin değerlendirmeler yaptığı ancak bu değerlendirmelerin hiçbirinde padişaha yönelik olumsuz ifadelerin kullanılmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: