Bingöl merkezinin tarihi çevre ve şehircilik bakımından gelişimi odaklı çalışmalar, bu güne kadar dolaylı ve az sayıdaki akademik çalışmalar ile sınırlı kalmıştır. Ancak geçmişten günümüze kadar doğudan batıya ve kuzeyden güneye birçok ulaşım yolarının merkezinde yer alan bu coğrafyanın merkezini teşkil eden Bingöl şehrinin ve yakın fizikî çevresinin değişim ve gelişim seyri ile bu değişime etki eden unsurlar merak konusu olmuştur. Bu incelemede, Bingöl şehri veya bölgeye merkezlik eden yerleşim birimlerinin değişim tarihleri, sebepleri, yerleşim alanları ve konuşlanmış oldukları alanların şehirleşme ve yerleşim bakımından durumları gözlemlenmiştir. Bu açıdan bakılınca, şehrin veya bölgenin tarih öncesi dönemlerden bugüne taşıdığı adları, coğrafî konumu, jeomorfolojik yapısı, demografik, idarî, askerî, siyasî, sosyal, coğrafî, kültürel vb. şartlarının devirler boyunca şehir ve çevresinin değişimi ve gelişimine etkileri önem kazanmıştır. Bu çerçevede yapılan inceleme, ilk çağlardan ortaçağlara kadar Bingöl ovası ve çevresinde günün şartlarına uygun önemli ve stratejik yerleşim ve yapılaşma şekillerine yer verildiğini göstermiştir. Ancak takip eden dönemlerde Bingöl ve merkezî bölgesinin çevre ve gelişim bakımından muhtelif nedenlerle ıssızlaşmaya başladığını ortaya koymuştur. Bölgenin idarî merkezini oluşturan yerleşim birimi, bu ıssızlaşmaya binaen köy niteliğine sahip bir özellik kazanmıştır. Yerleşim birimi ve yakın alanı, geniş bir şehircilik imkânı ve anlayışına sahip olamamıştır. Bu şartları ile yaygın ve kendine özgü geniş bir fizikî ve kültürel etki oluşturamamıştır. Bu durum büyük ölçüde Osmanlı Devri’nin ve Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yarısına kadar devam etmiştir. Ancak yakın zamanlarda şehirle ilgili bir çevre ve şehircilik anlayışından bahsedilebilir olmuştur. Cumhuriyet Dönemi’nde şehrin kuruluş yeri, gelişim dönemleri ile nakledilen yeni yeri jeomorfoloji ve afetlere maruz kalma açısından araştırılmıştır. Şehrin bugün bulunduğu alanın jeomorfolojik özellikleri ile gelişme doğrultusunun jeomorfoloji ile uyumlu olup olmadığı ortaya konulmuştur. Burada, şehir yerleşimini etkileyen doğal afetler, resmi özel yapılaşma, vb. durumlar da gözden geçirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda çalışma alanına ait topoğrafya haritalarından Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) oluşturulmuş (10*10 m), SYM’den yükselti basamakları ve eğim haritaları elde edilmiştir. SYM’den eğim ve yükselti özellikleri elde edilerek şehir, kuruluş yerinin elverişliliği bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmada Bingöl şehir yerleşmesinin geçmişten günümüze maruz kaldığı ve kalabileceği doğal afetler ortaya konmuş ve çözüm önerileri sunulmuştur. Bingöl şehir yerleşmesinin gelişme dönemleri ve doğrultusu için farklı dönemlere ait Landsat TM 5 ve Landsat 8 OLI-TIRS uydu görüntüleri kullanılmıştır. Çalışmada 1985, 1990, 2000 ve 2010 yıllarına ait Landsat TM 5, 2019 yılı Landsat 8 uydu görüntüleri kullanılmıştır. Uydu görüntülerinin farklı bantları ARCGIS 10.1 programı ile birleştirilmiş (Composite Bands), şehrin gelişme dönemi ve doğrultusu belirlenmiştir.
The development-focused studies of the Bingöl center in terms of historic environment and urbanism have been limited to indirect and a small number of academic studies until today. But from the past to the present, the changes and development of the city of Bingöl, which forms the center of this geography, which is located in the center of many transport routes from east to west and from north to south, and the near physical environment, have been curious about the elements that influence this change. In this review, the changes dates, causes, settlements and the conditions of urbanization and settlements of the settlements that are centered in the city or region of Bingöl were observed. In this regard, the names of the city or region from prehistoric periods to the present, its geographical location, geomorphological structure, demographic, administrative, military, political, social, geographical, cultural, etc. Thro
Alan : Eğitim Bilimleri; Güzel Sanatlar; Hukuk; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|