Özet:

Osmanlı Devleti’nin devlet ve toplum düzeninde karşılaştığı tüm olumsuzluklara rağmen; XVII. yüzyıl mûsikî tarihi bakımından en önemli ve zevkli devirlerden birini teşkil eder. Gerek mûsikî eserleri örneklerinin form, makam, usûl, bestekâr, güfte yazarı ve çalgı bilgileriyle nota   yazısına   geçirilmesi ve günümüze   ulaşmasına imkan vermesi özelliğiyle kaleme alınması, gerek  enderûn, mehterhâne, nevbethâne mevlevîhâne gibi dinî ve dindışı mûsikînin  eğitimi ve meşkinin gerçekleştirildiği mekanlardaki çeşitlilik ve paralelinde zengin form, makam, melodi yelpazesi ve  gerekse Hâfız Post, Kutb-i nâyi Osman Dede, Buhûrîzâde Mustafa Itrî, Köçek Derviş Mustafa Dede gibi Türk mûsikîsinin  büyük bestekârlarının varlığı ve onların eşsiz sanatlı ve dinî dindışı mûsikî eser örnekleri XVII. yüzyılı mûsikî kültürü ve tarihi açısından paha biçilemez kılmıştır. Bu yüzyılda özellikle dinî mûsikî formlarından ilahi, tevşîh, temcîd, na’t, mi’râciyye, salâ ve âyin-i şerîf gibi türlerden dinî mûsikînin temel taşları olan çok değerli eserler bestelenmiştir. Bu çalışmada, bestekârı bilinen ilk mevlevi âyîni olma özelliği taşıyan Derviş Kûçek Mustafa Dede’nin Bayati makamındaki âyin-i şerîfi, Nâyi Osman Dede’nin Uşşak, Rast, Çargâh ve Hicaz makamlarındaki âyin-i şerîfleri ve Buhûrîzâde Mustafa Itrî’nin Segâh makamındaki âyin-i şerîfi müzikal analiz yöntemleri ile analiz edilecek ve elde edilen veriler neticesinde bu döneme âyin besteciliği ve makamsal açıdan ışık tutmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: