Özet:

Kanıtlayıcı anlatım biçimi, ortaya atılan bir öneriyi, bir düşünceyi, bir yargıyı değiştirmek, desteklemek yahut yanlışlığını kanıtlamak için kullanılır. Günlük hayatta olduğu gibi şiirde de kanıtlayıcı anlatım biçimine yer verilir. Bu yöntemle yazılan şiirlerde, delil olarak sunulan gerçekler, okuyucuya daima çekici gelir. Klasik Türk şiirinin kuruluş dönemi şairlerinden Necati Bey (ö. 914/1509)’in gazellerinde kanıtlayıcı anlatım biçiminin izlerini araştırmak bu yazının amacını oluşturmaktadır. Kanıtlayıcı anlatım biçimi, şiirlerde bazı söz sanatlarıyla birlikte kullanıldığından aralarındaki ilişki incelenmiştir. Kanıtlayıcı anlatım biçimi ile yazılan beyitlerin ilk mısraında klasik Türk şiirinin estetik kurallarına uygun bir düşünce ifade edilir;  ikinci mısrada ise ortaya konan delille bu düşünce kanıtlanır. Beyitlerde ortaya konan deliller çok çeşitli olmakla birlikte Sosyo-kültürel Hayata Dair Deliller, Dinî-Tasavvufî İnanışa Dair Deliller ve Tabiat Gözlemlerine Dair Deliller olmak üzere üç başlık altında sınıflandırmak bilimsel yarar bakımından uygun görülmüştür. Necati Bey, kanıtlayıcı anlatım biçimiyle yazdığı şiirlerle klasik Türk şiirinin estetik unsurlarının zihinlere yerleştirilmesi gibi bir amaca da hizmet etmiştir. Necati Bey’in ve devrinin delilsiz bir şeye inanmama yahut düşüncesini kanıtlama istekleri şiirlere yansımıştır.

Anahtar Kelimeler: