Özet:

Bu araştırmanın temelini, Muğla il merkezinde çalışan devlet memurlarının boşzaman değerlendirme eğilimleri, Muğla ilinin bu amaca yönelik tesis ve faaliyet imkânları, geleceğe yönelik olmasıistenen tesis ve faaliyet istekleri ve boşzamanlarıfaal olarak geçirmenin insan sağlığına olumlu etkileri olacağıdüşüncesi oluşturmaktadır. Rekreasyon, bilindiği gibi ülkelerin ekonomik, sosyal ve kültürel gelişme seviyelerine göre ülke insanının ilgi alanlarına girmektedir. Bu araştırma, Muğla il merkezinde 657 sayılıDevlet MemurlarıKanununa tabi olarak çalışan personelin boşzaman değerlendirme eğilimlerini gerçekleştirirken karşılaştıklarısorunların belirlenmesi, boşzaman değerlendirmeye yönelik var olan tesis ve faaliyetlerin bilinmesi, hangi tür tesis ve faaliyet beklentileri içinde olduklarının ortaya çıkarılmasıaçısından önemlidir. Yapılacak tespitlerle eksikliklerin giderilmesi, yatırımların ve faaliyetlerin isteklere yönelik planlanması, kısıtlıolan devlet imkânlarının rasyonel kullanılmasıve özel sektör tarafından yapılacak tesis ve faaliyetlerin daha amaca yönelik olmasıyönünde önerilerin geliştirilmesi mümkün hale gelecektir. Toplumlar, çalışma hayatındaki verimliliği toplumsal sorumluluk, serbest zamanıise kişisel tercih ve kişisel arzu olarak görmüştür. Çalışan personelin fizyolojik ve antropometrik olarak daha sağlıklıdeğerlere sahip olması, onların moral gücü, çevreye karşıduyarlıkları, güler yüzlü ve yaşama bağlıbirer insan olmalarıile işverimlilikleri açısından önemlidir. Sağlıklıinsanlar daha az sağlık giderine ihtiyaç duyacaklardır. Dolayısıyla kurumlar açısından sağlık giderlerinden tasarruf yapılabilecektir. Sağlıklı, moral ve fiziki yönden güçlü insanların işlerinde daha verimli ve istekli olacaklarıbeklenmektedir.Yaşadığımız dünyada serbest zamanlarıdeğerlendirme işi gerek devletler gerekse de bireyler açısından, serbest zamanlarda yapılan “boşzaman değerlendirme” ile yakından ilgisi vardır. İçerisinde yaşadığımız dünyada insanların serbest zamanlarında ne tür aktivitelerle meşgul oldukları, yaptıklarımeslek ya da eğitim düzeyleri ile yakından ilgili ve o kadar da önemlidir. İşveriminin ve kalitesinin artması, çalışan insanların sağlıklıolabilmesi, huzurlu bir işve aile ortamıiçin serbest zamanların değerlendirilmesi, özel ve kamu sektörünün programlarında yer almasıgereken çok önemli temel unsurlardan biridir. Demokratik toplumlarda serbest zaman bireyin bir ayrıcalığıdır. Serbest zamanın doğru ve yerinde kullanımıile bireylerin tutum, davranışve arzularında istendik davranışdeğişiklikleri meydana getirmek imkân dâhilindedir. Bu durumda serbest zaman sadece bireyler için değil toplumlar içinde çok önemlidir. Kültürün yozlaştırılmadan nesillerden nesillere aktarılmasında, sağlıklıve mutlu vatandaşlar yetiştirilmesinde eğitim süreci kadar serbest zamanın doğru kullanımıda oldukça önem arz etmektedir. Ülkemizde yeni tanına bir alan olan rekreasyonla ilgili araştırmalar az olduğundan araştırma sonuçlarırekreasyon uzmanları, eğitimciler, öğrenciler ve araştırmacılara başvuru kaynağıolabilir. Rekreasyonda oluşturulan bilgi birikimine olumlu katkısağlayacağına hiç kuşku yoktur. Bu çalışmada literatür taranarak araştırma hakkında gerekli bilgi ve kaynaklara ulaşılmıştır. Ayrıca Kamu kurum ve kuruluşlarının rekreasyon faaliyetlerine yaklaşımlarıkonusunda gerekli literatür taramasıyapılmıştır. Araştırmada memurların sosyal profilini ortaya çıkarmak, boşzaman eğilimlerini ve bu konuda isteklerini belirlemek için anket hazırlanmışve anketle beraber fizyolojik ve antropometrik değerlerini içeren bazıölçümler yapılmıştır. Anket ve ölçüm sonuçlarına dayanılarak aşağıdaki bulgular ortaya çıkmıştır. Muğla il merkezinde çalışan devlet memurlarının genel profilleri Türkiye şartlarından daha üst seviyede görülmektedir. Araştırmaya katılanların cinsiyetleri konusunda Muğla İl Planlama Müdürlüğünde bilgi bulunmadığından, araştırma yapılan kurum ve kuruluşların personel dairelerinden cinsiyetler çıkarılmıştır. Bu bilgilere göre çalışanların yaklaşık 1/3’ü bayan, 2/3’ü ise erkektir. Gönüllü katılım sebebi ile 37 bayan ve 63 erkek üzerinde araştırma yapılmıştır. Katılanların % 37’si bayan ,% 63’ü erkektir. Araştırmaya katılanların öğrenim durumlarına bakıldığında, % 1’i cevap vermemiş. İlköğretim % 11, lise ve dengi okul % 45, meslek yüksek okulu % 18, fakülte ve yüksek okul mezunlarıise % 25’ini oluşturmaktadır. Araştırmada birden fazla cevap işaretlenebilen sorulardan oluşan bu bölümde, boşzaman etkinliğine katılım yeri olarak, % 44.02’si evi, % 26.41’i açık ve kırsal alanı, % 11.32’si kahvehaneyi, % 9.43’ü spor tesislerini, % 3.14’ü derneksendika faaliyetlerini ve % 0.62’side diğer seçeneğini tercih ettiklerini belirtmişve toplam 159 seçenek işaretlenmiştir. Araştırmaya katılanlar boşzaman değerlendirme faaliyetlerinin vücutlarıüzerinde olumlu etkilerini, % 25.78’u sıkıntıazaltıcı, % 25.26’i dinlendirici, % 14.21’si eğlendirici, % 11.05’i sağlık verici, % 8.42’sıeğitici, % 7.89’i mutluluk verici bulurken % 7.36’ide kendisine sosyal statü sağladığınıbelirtmiştir. Araştırmaya katılanlara yöneltilen bulunduğunuz şehirde boşzaman değerlendirmeye yönelik ne tür faaliyet ve tesis bulunmaktadır sorusuna; % 28.75’i açık spor alanları, % 21.56’sıgezi faaliyetleri, % 20.26’sıkapalıspor salonu, % 13.72’si sağlık için spor faaliyetleri, % 7.18’i eğlence, % 6.53’u mesleki gelişmeye yönelik kurs ve % 1.96’sıda diğer faaliyet ve tesisler olarak belirtmişlerdir. Boşzaman değerlendirme eğilimlerinde aktif görünmelerine rağmen düzenli spor yapma eğilimleri yeterli gözükmemektedir. Anket sorularının hazırlanmasıiçin farklıanket ve soru maddeleri incelendi. Tarama sonucu çıkarılan anket soruları, ilgili alanda çalışmalarıbulunan uzmanların görüşü alındı. Ayrıca, anket sorularının doğruluğu, anlaşılırlığıve anlamlılığıkontrol edilmek amacıyla, anket ve ölçüm yapılacak 100 yüz deneğin 1/5 oranına tekabül eden 20 yirmi kişiye ön test uygulanarak anketin geçerliliği ve güvenirliği sağlanmaya çalışıldı. Anket ve ölçümler aynıanda yapıldıve memurlar gönüllü olarak katıldı. Ankette, kişisel, sosyal, boşzaman değerlendirme, faaliyetler ve tesisler ile ilgili bilgi toplamaya yönelik 13 soru sorulmuşve son 7 soruda birden fazla seçenek seçme imkanıverilmiştir. Araştırmada, vücut ağırlığı, yağyüzdesi, yağkütlesi, yağsız vücut kütlesi, toplam su miktarıölçümlerinde tanita marka ölçüm aleti kullanılmıştır. Tansiyon ölçümleri riester marka tansiyon aleti ve steteskopla, nabız sayımıel bileğinden anket uygulamasısırasında ve ölçümler alındığıanda yapılmıştır. Araştırma ölçüm aletlerinin taşınma zorluklarınedeniyle çalışan memur sayısı50 kişinin üzerinde olan kurumlarda yapılmıştır. Muğla da çalışan devlet memurlarının fiziksel uygunluk değerleri düzenli spor yapan kişilerin değerlerinden daha düşük bulunmuştur. Bunun nedeni, boşzamanlarınıdeğerlendirmede spora ayrılan zamanın yeterli olmamasından, dengesiz beslenmeden ve yaşla artan yağhareketlendirme mekanizmasının yavaşlamasından kaynaklanıyor olabilir. Sporla olan ilgileri daha çok pasif ve izlemeye yönelik olduğundan, boşzaman değerlendirme alışkanlıklarının vücut ağırlığı, sistolik ve diastolik kan basıncı, vücut yağyüzdesi ve yağsız vücut kitlesi gibi bazıantropometrik değerler üzerine etkili olmadığıbulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: