Abstract:

Kur'ân ayetlerinin mesajının kavranması, nüzul süreçlerinin olabildiğince doğru tespitiyle mümkündür. Ayetleri yorumlayan tüm ilmi disiplinler sebeb-i nüzule dair her bilgiye gereksinim duyar. Olay ile araştırmacı arasındaki zaman farkının anlama ve yorumlamadaki etkisi dikkate alındığında en doğru sonuca ulaşmak için vakıaya en yakın kaynaklara başvurmak temel bir gereksinimdir. Ayetlerin inişi, Hz. Muḥammed’in hayatından ve yaşadığı süreçlerden bağımsız değildir. Onun hayatını anlatan kaynaklar Kur'ân’ın anlaşılması ve yorumlanması esnasında kullanılmaktadır. Bu alanlardaki mevcut kaynaklara göre erken dönem kaynağı olmasına rağmen İbn Ṭarḫān'ın Sīret’i, tespit edebildiğimiz kadarıyla, henüz hiçbir çalışmaya konu olmamıştır. Eserde vahyin başlangıcı konusu çok geniş bir şekilde ele alınmış, konuyla ilgili özgün rivayetlere yer verilmiştir. Resūlullāh’ın hayatını anlattığı bazı bölümlerde ayetlere de yer veren eser sebeb-i nüzul, ayetlerin iniş zamanı ve onların anlaşılmasına çeşitli açılardan katkı sağlayabilecek bilgiler vermektedir. Bu çalışmada müellifin kullandığı ayetlerin tefsir açısından tespit ve değerlendirmesi yapılmıştır. Genel itibarıyla onun, rivayetlerde isnadı zikretmediği, tarihlendirmeye özen göstermediği naklettiği olaylarla ilişkisi bağlamında kullandığı nüzul sebeplerini anlatımında özgün bilgiler vermekle beraber rivayetlerinin erken dönem tefsir ve tarih kaynaklarıyla uyumlu olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Keywords: