Özet:

Akşemseddin, bir çağı kapatıp başka bir çağı açan önemli bir tarihi hadise olan İstanbul’un fethindeki rolü ile meşhur olmuş bir şahsiyettir. Fatih Sultan Mehmet Han’ın baş hocası olarak şüphesiz Akşemseddin’in İstanbul’un fethinde ve İstanbul’un fâtihi olan talebesinin üstünde büyük bir etkisi vardır. Talebesini İstanbul’un fethine küçük yaşlarından itibaren adeta şartlandırmış, fetih esnasında ortaya çıkan aksaklık durumlarında ve karamsarlık ortamlarında ise çözüm üretici ve teşvik edici bir rol üstlenmiştir. Fakat Akşemseddin, meşhur olduğu bu yönünün ötesinde daha bilinmeyen birçok başka yönüyle adeta bir deryadır. Yazarlığı, tabipliği, şairliği ve tasavvufi kişiliği ile ardında birçok eser bırakmıştır. Yaşamı süresince 19 adet eser kaleme almıştır. Risaletü’n- Nuriyye, Def’u Metaini’s-Sûfiyye, Risale-i Zikrullah, Risale-i Şerh-i Akval-i Hacı Bayram-ı Velî, Telhisu Def’î Metain, Makâmâtü’l- Evliyâ, Mâddetü’l-Hayat, Risâletü’d-Dua, Fâ’il-i Mushaf-ı Kerim, Nasihatnâme-i Akşemseddin, Kimyâ-yı Sa’âdet Tercümesi, Risâle Fi’t-Tasavvuf, Risâle-i Fi’d-Devrâni’s-Sûfiyye ve Raksihim, Mücerrebât, Mektûbât, Vakıf-Nâme, Risâle Fî İstilâhâti’s-Sufiyye, Cevapnâme ve Tabirnâme yazdığı eserleridir. Eserlerinin çoğunluğu dini ve tasavvufi içeriklidir. Mâddetü’l-Hayat adlı eseri ise tıp ve eczacılık ile ilgilidir. Bu eserinde, mikrobun ayrıntılı bir şekilde tarifini yapmaktadır. Bilim tarihinde mikrobun tanımını ilk yapan kişi olarak Fransız mikrobiyolog Pasteur kabul edilmektedir. Fakat Akşemseddin’in, tıp ve eczacılık ile ilgili eserinde Pasteur’dan yaklaşık 500 yıl önce mikrobun tanımını ve bulaşıcı hastalıkların kişiden kişiye nasıl geçtiğini ayrıntılı bir şekilde izah ettiği görülmektedir. Biz bu çalışmada Akşemseddin’in bahsetmiş olduğumuz bütün bu yönlerinin ötesinde, Ankara Milli Kütüphane müdiresi Müjgan Jumbur’un yaklaşık 50 yıl önce, kütüphane müdireliği yaptığı sırada keşfettiği mahlaslarından Akşemseddin’e ait olduğu kesin olarak bilinen 38 adet şiirinden bahsedeceğiz. Bahsetmiş olduğumuz bu 38 adet şiir, Akşemseddin’in isimlerini daha önce verdiğimiz 19 adet eseri haricinde kaleme aldığı “Akşemseddin Divanı” olarak ta isimlendirilebilecek yirminci eseri olma niteliğine sahiptir. Akşemseddin’e ait bu 38 adet şiirden seçtiğimiz bazı şiirleri bu çalışmamızda latinize edip bilim dünyasının istifadesine sunmayı hedeflemekteyiz. Latinize ettiğimiz şiirlerinin Ankara Milli Kütüphanesi’nden edindiğimiz orijinal el yazma görüntülerini ise çalışmamızın en sonuna ekleyeceğiz. Yaklaşık 50 yıl önce keşfedilen ve henüz neşredilmeyen “Akşemseddin Divanı”nı bir kitap halinde neşretmek nihai hedefimizdir.

Anahtar Kelimeler: