Özet:

Zindan Mağarası, Meter Theon Veginos Tapınağı'ndan Yazıtlar I Bu makalede, Isparta Müzesi Müdürlüğü'nün Zindan Mağarası'nda yürüttüğü 2003 yılı kazı çalışmaları (bkz. bu dergide Dedeoğlu, s. 95vdd.) sırasında gün yüzüne çıkarılan on yedi yazıttan, Meter Theôn Veginos Tapınağı veya kültü ile doğrudan ilintili üçü tanıtılmaktadır. Söz konusu yazıtlar, Zindan Mağarası'ndaki tapınağın, şimdiye kadar düşünüldüğü gibi Nehir Tanrısı Eurymedon'a değil; Meter Theôn Veginos'a ait olduğunu ve yapımının İmparator M. Aurelius'un tek başına yönetim dönemine tarihlenebileceğini ortaya çıkarmaktadır. Bu kırsal tapınak, büyük olasılıkla Isparta İli'ne bağlı Aksu İlçe'sinin yaklaşık 10 km batısında bulunan Asartepe Öreni'ne lokalize edilebilecek Timbriada Kenti teritoryumu içinde yer almış olmalıdır. Buna göre, Tapınağı adayan şahıs Memnon da Timbriada kenti yurttaşı olmalıdır. 1 ve 2 nolu yazıtlardan elde edilen bilgilere göre kült merkezi mimari öğeleri ile kompleks bir yapıya sahiptir. Bu merkez, başta Timbriada kenti olmak üzere yakın çevredeki birçok kente hizmet ediyor olmalıydı. Nitekim Koralis (Beyşehir) Gölü'nün hemen güneybatısında bulunan ve Meter Vegna'ya ait bir yazıt kültün yayılım alanının genişliğine ışık tutmaktadır. Bunun dışında makalede, söz konusu yazıtlarda geçen Meter Theôn'un epitheton'u Vegeinos'nun etimolojisi tartışılmaktadır. Bu epitheton'un, Anadolu'daki Meter Oreia ve Kybele kültlerinde sıkça görüldüğü üzere, dağ ya da bölge adından kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Bu amaçla, Ve­geinos adı Kelt kökenli Vegia kent adı ile karşılaştırılmakta, ama yine de bu konuda söylenecek son söz dilbilimcilere bırakılmaktadır. Makalede tanıtılan sonuncu yazıttaysa, İmparator Hadrian tarafından İ.S. 131/2 yılında kurulan Panhellen Birliği'ne Timbriada kentinin de dahil olduğu ilk kez belgelenmektedir. Buna göre, kent eşrafından Samos ve Abas adında iki yurttaş, ilki 137–141 yılları arasında toplanmaya başlayan Panhellen Synedrion'unda (Panhellen Meclisi) büyük olasılıkla Marcus Aurelius'un hükümranlığı sırasında Timbriada kentini temsil etmişlerdir. Yazıtların Çevirileri: 1. "Hayırlı, uğurlu olsun! Tezahür eden tanrıça Meter Theôn Veginos'un rahibi ve İmparator Kültü başrahibi olan, vatansever insan, Bianor oğlu Memnon, tapınağı ve üstündeki triclinium'u bütün bezemeleriyle birlikte yaptırarak vatanına ve tanrıçaya adadı." 2. "Hayırlı, uğurlu olsun! Kent(imiz, masraflarını) Bianor oğlu Memnon'un bağışladığı gelirlerin yanında diğer başka gelirlerden de karşılamak suretiyle yeraltı odasını, deipnisterion'u ve içindeki triclinium'u yaptırarak İmparator Kaisar M. Aurelius ve Tanrıların Anası Veginos'a adadı. Nearkhos oğlu Diodoros ile Valon oğlu Apios? tebaayı ve diğer bütün şeyleri denetleme görevini kent adına yürüttüler." 3. "Timbriadalılar, Panhellen Samos ve Abas'ın (heykellerini) Tanrıça Rhea'nın huzurunda (diktiler)."

Anahtar Kelimeler: