Özet:

Diller arası ilişkilerde kelime göçleri sıkça rastlanılan durumlardan birisidir. Birçok dil için alıntı ve verinti belirli oranlarda söz konusudur. Benzer bir durum Arapça ve Türkçe için de geçerlidir. Türkçe’den Arapça’ya geçen kelimeler daha çok yerel lehçelerde varlıklarını sürdürmektedirler. Tespit edebildiğimiz kadarıyla Mısır lehçesinde 995 Türkçe sözcük bulunmaktadır. Bu sözcükler 36 farklı kökende ve türdedir. Ayrıca 38 adet kökeni belirlenemeyen sözcük vardır. Mısır lehçesine Türkçe aracılığıyla geçtiğini belirleyebildiğimiz sözcüklerin yaklaşık üçte biri (305 tanesi) Türkçe’dir. Bu türden kelimelerin önemli bir bölümünün, yaklaşık üçte ikisinin (189) Eski Türkçe’den beri kullanılan kelimeler olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca Orta Türkçe ve Türkiye Türkçesi’nden kelimeler de bulunmaktadır. Mısır lehçesindeki Türkçe kökenli sözcükleri, Farsça’dan Türkçe’ye, oradan da Mısır Arapçasına geçen sözcükler takip etmektedir. Ayrıca İtalyanca, Fransızca ve Yunanca sözcüklerin de belirli bir yekûn tuttukları gözlemlenmiştir. Mısır Arapçasında tespit edebildiğimiz kadarıyla 57 Arapça kökenli Türkçe sözcük de bulunmaktadır. Bu kelimeler daha çok isim olarak kullanılan ve (ة) harfiyle biten kelimelerdir ve Osmanlı Türkçesi’nde, genellikle (ت) harfiyle yazılmaktadır. Behçet, Cevdet, Fikret gibi kelimeler bu türden kelimelerden bazılarıdır. Ayrıca Osmanlı Türkçesinde (ي –î) ile biten adlara (î) eki getirilerek Osmanlı Türkçesinde özel adlar oluşturulmuştur. Arapçada olmayan bu türden adlar Osmanlı Türkçenin etkisiyle Arapçada da görülmektedir. Bu türden adlardan bazıları şunlardır: Abdî, Adlî, Avnî, Azmî, Bedrî, Fehmî. Mısır lehçesine Türkçe’den geçen Arapça kökenli sözcüklerin bazılarının ise, Türkçe’de yeni anlam kazanan ve bu anlamlarıyla Mısır Arapçasına geçen sözcükler oldukları müşahede edilmiştir. Örneğin (أمَان / Aman) kelimesi, Araça أمان kelimesinden gelmekte ve “emin olma, emin kılma, emniyet” gibi anlamları dile getirmektedir. Ancak kelime Arapçadaki anlamlarından farklı olarak, dilimizde çeşitli duyguları ifâde eden cümlelerde anlamı güçlendirmek için kullanılmaktadır ve Mısır Arapçasına da bu şekliyle geçmiştir.

Anahtar Kelimeler: