Abstract:

Tarihi-Coğrafi Fin metoduna dayanan Axel Olrik, Halk Anlatılarının Epik Kurallarını tertip ederken kültür ürünlerinin ortak bir zihnin ürünü olduğu ve kültürler arası etkileşimden doğan benzerlikler barındırdığını savunur. Söz konusu çalışmasını on beş maddede toplayarak sınıflandıran Olrik’in yasaları birçok çalışmayla Türk halkbilimi ve edebiyatı ürünlerine uygulanmıştır. Bu kuramlar ışığında incelenen metinlerden elde edilen bilgilere göre halk anlatıları büyük ölçüde birbiriyle etkileşim ve benzerlik içerisindedir. Anlatıların ve metinlerin birbiriyle benzer olmasının nedenleri arasında kültürlerin kolektif iletişimi ve her kültürün değişmeyen sözlü ve yazılı birikimindeki ortak unsurlar olduğu görüşüdür. Türklerin yazılı hayata geçiş döneminde kültür, coğrafya, iklim, evren, dil ve tarih alanındaki tüm veriler ve kodları bünyesinde barındıran eseri Dede Korkut boylarının mevcut olan her bir yaratması ve gün yüzüne çıkacak olan nüshalarında macera ve mücadeleleri aydınlattığı kuramsal çerçeve içinde incelenmesi gereken kısımlar vardır. Bu problemden yola çıkarak incelemede Axel Olrik’in yasaları ışığında Türk kültür hayatının ayrılmaz bir parçası olan, Anadolu’da birçok çeşitlemesiyle yaşayan Dede Korkut boylarından Kam Püre Bey Oğlu Bamsı Beyrek’in eş metni olan ve tarafımızca derlenen Bursa İnegöl varyantı Bey Böyrek ve Akkavak Kızı Epik Yasalara göre değerlendirilecektir.

Keywords: