Özet:

Kerbelâ Olayı Arap, Türk ve Fars edebiyatlarında oldukça sık işlenen konular arasında yer almıştır. İran'ın Tebriz bölgesinde yaşamış bir mersiye şâiri olan Meşhedî Hasan Aga Âsî de Kerbela Olayı'nı mersiye ve onun alt türleriyle anlatan bir mersiyehandır. Makalemize konu olan ve yalnızca Kerbelâ Olayı’nı anlatması bakımından klasik dîvân anlayışından farklılık arz eden eseri Dîvân-ı Âsî'dir. Bu eserin İran Milli Kütüphane Nr. 244'te kayıtlı nüshasının dışında 1998 yılında tıpkıbasım olarak yayımlanmış bir nüshası da bulunmaktadır. Âsî'nin Dîvân’ı dışında başka eserine rastlanılmamıştır. Çalışmamızda Kerbelâ mersiyelerinin önemine, Fars ve Türk edebiyatlarındaki yerine değinilmiştir. Devamında ise, şâirin hayatına, edebî kişiliğine, eserlerine, Âsî Dîvânı'nın şekil ve muhtevâ yönünden incelemesine yer verilmiştir. Güney Azerbaycan mersiye edebiyatının özgün bir örneği olan Dîvân-ı Âsî münâcât bölümüyle başlamaktadır. Devamında başta Hz. Fâtıma'nın vefâtı ve Hz. Hüseyin olmak üzere Kerbelâ'da şehit edilenlerin ahvâlinin yer aldığı mersiyeler bulunmaktadır. Eserin sonunda bazı Şia imamlarının mersiyeleri de yer almaktadır. Divan'daki manzumelerde vezin konusunda başarılı olmadığı görülen Âsî'nin, edebî sanatları ise ustalıkla kullandığını söylemek mümkündür. Lirik bir üslupla yazıldığı görülen Dîvân'ın bir diğer özelliği ise başlıklar ve bir dörtlük dışında tamamen Türkçe yazılmış olmasıdır. Dinî-mezhebî mersiyeler grubunda değerlendirilebilecek Kerbelâ mersiyelerinin yer aldığı Dîvân’da çeşitli âyet ve hadislere iktibas ve telmih yoluyla yer verildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: