Özet:

İnsanın var olduğu devirden bu yana en etkili anlatım şekli, çizerek yaptığı resim, şekil ya da işaretler olmuştur. Bu işaretlerle insan, anlatmak istediği şeyi en kısa ve öz biçimde vermeyi amaçlamıştır. En kısa ve öz anlatım, görsel anlatım dediğimiz bu iletişim dilinin ilk örnekleri mağara devrindeki resim veya şekillerle karşımıza çıkmış ve hem o zamanki insanlar arasında iletişim kurmayı sağlamış hem de o insanlardan günümüze bilgi niteliği taşıyan izler bırakmıştır. Söz konusu işaretler, iletişim kurmanın ötesinde kaydettiği tarihi aşamalarla simge / sembol özelliği kazanmış, Sümer ve Mısır uygarlıkları tarafından kullanılan hiyeroglif ve Mezopotamya’da kullanılan çivi yazıları günümüz alfabesinin temellerini oluşturmuştur. Teknolojik gelişmeler ve sanayi devrimiyle doğan ticaret neticesinde ortaya çıkan ticarethaneler ve kuruluşlar da kendilerinin hızlı bir biçimde algılanmalarını sağlayacak birtakım işaret ve şekillere gereksinim duymuşlardır. Benzer bir gereksinim kitaplar için de söz konusu olmuştur. Çoğulcu basımdan önce el yazması olan kitapların niteliksel ve niceliksel olarak ayırımı kolaylıkla yapılabilmekteydi. Ancak bir kitaptan birden fazla kopya elde edilmesiyle kitapların karışması gündeme gelmiştir. Söz konusu karışıklıkları önlemek için kitapların iç kapaklarında ekslibris adı verilen tasarımlar yapılmaya başlanmıştır. Kitap sahiplerinin, kitaplarını kendilerine özgülemek, başkasının kitabından ayırt etmek, kaybolmasını önlemek, bir yerde bulunduğunda geri verilmesini sağlamak ve kitaba bir sanat değeri katmak için kullandıkları belirtece ekslibris denilmektedir. O zamandan bu zamana kadar işaret ve simgeler, doğdukları kültürlerin birer temsilcisi ya da ürünü olarak, gerek iletişim kurmak ve yönlendirme yapmak, gerekse firma ve kuruluşların özelliklerini, güçlerini ve hizmetlerini somut bir biçimde ortaya koyabilmek için kullanılmaktadırlar. Ancak görsel iletişimin sanatla eşit biçimde kullanıldığı ve her iki bilim dalını da aydınlatan tarihteki en önemli ve göze çarpan tasarımlar ekslibristir.

Anahtar Kelimeler: