Abstract:

Bu çalışma, Eski Uygurların din dışı metinlerini konu alan Eski Uygur Sivil Belgeleri’ndeki erkek söz varlığını konu alır. Bu amaçla, Uygur Sivil Belgelerinde yer alan bütün metinler dikkatlice taranmış, bu tarama sonucunda elde edilen erkek söz varlığı ile ilgili tespitler belirli bir sınıflandırma usulüyle başlıklandırılmıştır. Buna göre doğrudan ulaşılan erkek söz varlığı ile metin bağlamından ulaşılan (doğrudan erillik bilgisine ulaşılmayan) söz varlığı şeklinde iki temel grup oluşmuştur. Elde edilen sözcük bilgileri de kendi içerisinde gruplandırılmıştır. Birinci başlıkta, erkekler için kullanılan temel akrabalık adları, unvan adları ve dinî terminolojiyle ilgili adlar gösterilmiştir. İkinci başlıkta ise metnin bağlamından yola çıkılarak erkek için kullanılan dolaylı ifade yoluyla sağlanan erkek söz varlığına yer verilmiştir. Tespit edilen sözcüklerin her biri runik metinler ile din konulu Eski Uygurca metin envanteriyle karşılaştırılmış ve daha önce var olan erkekle ilgili söz varlığının anlam bilimsel açıdan ele alınan Eski Uygur Sivil Belgeleri’nde değişiklik yaşayıp yaşamadığı irdelenmiştir. Yine her bir sözcük için Eski Türkçeye ait yazılı kaynaklardan örneklerine yer verilip etimolojisi açıklanmış, bu şekilde Eski Uygur toplum hayatında erkek kavram alanının daha çok hangi dilde karşılandığı gözlenmiştir. Din dışı Eski Uygur sözleşme metinlerindeki erkek söz varlığı dolayısıyla kültürel kodları da yansıtmayı amaçlamayan bu çalışma, söz varlığı çalışmalarına katkı sunmayı hedeflemektedir.

Keywords: