Özet:

XIX. yüzyılda sınırlarını Kafkasya ve Türkistan’a uzatan Rusya İmparatorluğu, Slav kökenli olmayan nüfusunu da arttırmış oldu. Bu yapıyı bir arada tutmanın yollarını arayan Rusya, din ve dil alanlarındaki farklılıkları XIX. yüzyılın sonlarına doğru kaldırmayı amaçladı. Artan Rus milliyetçiliğinin ve siyasi gelişmelerin ortaya çıkardığı bu tutum, Rusça literatürde “Rusifikatsiya” yani “Ruslaştırma” olarak adlandırılmaktadır. Bu politika bağlamındaki uygulamalar, bazı Rus bürokratlara göre uygar bir toplum yaratmayı amaçlıyordu. Bazılarına göre ise, Ruslaştırma değil Ruslaşma olarak gerçekleşen eylemler de vardı. Ruslaşma, kendisini iktidar ve gücün yanında göstermek isteyenlerin tercihi olarak ortaya çıkıyordu. Bu gruplar, devletin kimliğine ve ideolojisine bağlılık gösteriyor ve kendisini bir süre sonra Rus olarak tanımlıyordu. Ruslaştırma siyaseti, Kırım Savaşı sonrası yükselen Rus milliyetçiliğinin yansıması olarak kendini göstermeye başladı. II. Aleksandr’ın 1881’de suikasta kurban gitmesinin ardından, Rusya sınırları içerisindeki farklı kimlikler düşman olarak algılanmaya başlandı. Kafkasya gibi çok uluslu yapıya sahip bölgede, sorunlar ve devletin tepkileri önemli gelişmelere yol açtı. Ruslaştırma politikasının din ve eğitim alanındaki yansımaları, Rus olmayanların isyana varan eylemleriyle sonuçlandı. Rusya, 1905 İhtilalinin ardından Ruslaştırma siyasetinden bir süreliğine geri adım atmak durumunda kaldı. Bu çalışmada, Ruslaştırma siyasetinin ne gibi sonuçlar doğurduğu üzerinde durularak, Kafkasya’daki milliyetçilik ve bağımsızlık hareketleri üzerindeki etkileri incelendi. Bütün bu gelişmeler Rusça arşiv kaynakları ve literatür yardımıyla değerlendirilmeye çalışıldı.

Anahtar Kelimeler: