Görüntüleme
15
Üniteryanizm’in kurucusu kabul edilen İspanyol hekim Michael Servetus Hristiyanlık tarihinde teslis karşıtı görüşleriyle ön plana çıkmıştır. Birçok eserinde teslis eleştirisi yapan Servetus, Hristiyanlığın teslis yanlısı ana akım teolojik çizgisinden ayrıldığı gerekçesiyle önce “sapkın” ilan edilmiş, ardından da 1553 yılında Calvin’in yönlendirmeleri neticesinde Cenevre şehir merkezinde yakılarak öldürülmüştür. Servetus’un görüşlerine yakından bakıldığında onun teslis karşıtı düşüncelerini Kitab-ı Mukaddes’e dayandırdığı görülmektedir. Bununla birlikte iddialarını ispatlamak için yer yer antik Yunan filozoflarına, erken dönem kilise babalarına, Yahudi ve İslam literatürüne referans yaptığı dikkatleri çekmiştir. Michael Servetus, çoğu Hıristiyan topluluğunun kabul ettiği geleneksel teslis doktrininin çok tanrılığa eşdeğer olduğu kanaatindedir. Bununla birlikte, o, geleneksel teslis doktrinini reddetmesine rağmen kendisinin tanımlamış olduğu başka bir Hristiyanlık anlayışına inanmıştır. O “Oğul”un aynı anda tam olarak hem tanrı hem de beşer olan bir doğasının olduğuna, “Baba”dan bağımsız bir ulûhiyet barındıran bir varlık olmadığına, bilakis Oğulun ebedi Kelamın (Logos) ebedi olmayan “Beşer İsa” ile birliğinden ibaret olduğuna inanmıştır ve Mesih’in doğasını “karışım” (Tanrı-beşer kombinasyonu) olarak tanımlamıştır. Servetus Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’u ulûhiyette içkin olan “şahıslar” ya da “varlıklar/özler” olarak değil, Tanrının eylem/tezahür biçimleri olarak tasavvur etmiştir. Hristiyanlık tarihinde, tevhit ilkesine halel getirdiği düşüncesiyle teslis öğretisini reddeden teologlar ve gruplar her zaman var olmuştur. Antikçağ ve Geç Antikçağ özelinde bakılırsa, Ebionitler, Dinamik Monarşiyanistler veya Ariusçular bu bakımdan örnek gösterilebilir. 16. yüzyılda yaşamış İspanyol hekim ve teolog Michael Servetus da bu bağlamda önem taşıyan bir isimdir. Michael Servetus (1509-1553), Hristiyanlığın en temel dogması teslisi reddeden bir Hristiyan’dır. Hristiyanlık tarihine bakıldığında teslis anlayışını benimsememiş tek Hristiyan o değildir fakat onu önemli kılan husus hem tıp alanında önemli çalışmaları ve katkıları olan biri olması hem de sahip olduğu teolojik görüşlerle ilgili ciddi eserlerin günümüze ulaşmış olmasıdır. Hristiyan dünyada Servetus’un teslis karşıtı fikirlerini Arius ile kökleştiren yaklaşımlar daima var olmuştur. Bilindiği gibi Arius, IV. yüzyılda yaşamıştır ve onun Tanrı-Mesih ilişkisini açıklarken öne sürdüğü düşünceler o zamanlar büyük tartışmalara yol açmıştır. Ne var ki, Servetus’u Arius’un bir takipçisi olarak kabul etmek pek mümkün görünmemektedir. Nitekim Arius’un teolojik görüşleri incelendiğinde Servetus ile aralarında çok bariz farkların olduğu görülmektedir. Bu makalenin cevaplamak istediği en önemli soru Servetus’un bir Ariusçu olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceğidir. Arius’un görüşleriyle Servetus’un görüşlerinin uyuşup uyuşmadığı, aralarında hangi ölçüde paralellik olduğu veyahut ne ölçüde farklılıklardan bahsedilebileceği soruları da ayrıca önemlidir. İlgili soruların cevabını bulmak için öncelikle Arius ve Servetus’un yaptıkları kristolojik açıklamaların muhtevalarına hâkim olmak durumundayız. Dolayısıyla bu makale, Arius ve Servetus’un görüşlerini mukayese ederek aralarında bir bağlantı olup olmadığını ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Gerek ülkemiz gerekse batı literatürü tarandığında konuyla ilgili müstakil bir çalışmanın olmadığı görülmüştür. Bu vesileyle makale, literatürdeki boşluğa bir katkı çabası taşımaktadır.
The Spanish physician Michael Servetus, who is considered as the founder of Unitarianism, stood out in the history of Christianity with his anti-trinitarian opinions Servetus, who criticised the Trinity in many of his works, was first declared a "heretic" on the grounds that he departed from the mainstream theological line of Christianity, which was pro-Trinitarian, and then burned to death in the city centre of Geneva in 1553 as a result of Calvin's directives. A closer look at Servetus' views reveals that he based his anti-trinitarian views on the Bible. However, it is remarkable that he sometimes refers to ancient Greek philosophers, sometimes to early church fathers, sometimes to Jewish and sometimes to Islamic literature in order to substantiate his claims. According to Michael Servetus, the conventional belief of the Trinity, which is acknowledged by the majority of Christian societies, is equivalent to polytheism. He did, however, hold to a different understanding of Christianity that he himself articulated, despite rejecting the orthodox belief of the Trinity. He held that the "Son" was not a divinity separate from the "Father," but rather that the Son was the union of the eternal Word (Logos) with the non-eternal "human Jesus," and he described the nature of Christ as a "mixture" (a combination of God and man). The Father, the Son, and the Holy Spirit were not thought of by Servetus as "persons" or "beings/essences" immanent in divinity, but rather as actions or expressions of God. The idea of the Trinity has consistently been denied by some theologians and some groups throughout the history of Christianity on the grounds that it violates the monotheistic tenet. The Ebionites, Dynamic Monarchians, or Arians are instances in the context of Early and Late Antiquity. In this sense, Michael Servetus, a Spanish physician and theologian, is equally significant. Christian Michael Servetus (1509–1553) denied the Trinity as a central tenet of Christianity. He is not the only Christian in history to reject the doctrine of the Trinity, but what distinguishes him as significant is that he made significant contributions to the field of medicine and that serious writings about his theological beliefs have persisted to the present day. In the Christian world, there have always been approaches that root Servetus' anti-trinitarian ideas in Arius. As is known, Arius lived in the IVth century and his ideas on the relationship between God and Christ caused great controversy at the time. However, it does not seem possible to accept Servetus as a follower of Arius. As a matter of fact, when Arius' theological views are examined, it is seen that there are very obvious differences between him and Servetus. Whether Servetus may be classified as an Arians is the most crucial point that this article aims to solve. It is also crucial to consider whether or whether Arius and Servetus' perspectives are in agreement, as well as how similar or unlike they are. We must first understand the content of Arius' and Servetus' christological explanations in order to uncover the solutions to the pertinent problems. In order to determine whether there is a relationship between Arius' and Servetus' viewpoints, this essay compares them. It has been noted that neither western literature nor our country's literature has conducted an seperate investigation of the topic. The paper makes an effort to fill this vacuum in the literature on this particular occasion
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
