Özet:

 Balkanlar, Osmanlı fetihlerine konu olduğu devirde birçok devletçik ve feodal senyörlüğe bölünmüş durumda idi. Onların aralarındaki çekişmeler, Osmanlı yayılışına çok yardım etmiştir. Bizans’ın son döneminde merkezî otoritenin zayıflaması ile birlikte vilayetlerde büyük pronia (fieflik) ve kharistikion (kilise toprakları) sahipleri bir takım malî ve hukukî bağışıklıklarla merkezi hükümet karşısında gittikçe daha bağımsız bir hale gelip toprak ve köylü üzerinde haklarını genişleterek köylü üzerinde angarya ve feodal vergileri artırmaya çalıştılar. Bütün bu gelişmeler, Balkanlar’da Osmanlı yayılışı sırasında en bunalımlı noktaya varmış bulunuyordu. Osmanlılar fetih ve ilhak aşamasında yerel aristokrasiye ait toprakları timar haline getirerek devletin toprak üzerindeki kontrolünü yeniden sağlıyor, her türlü yerel feodal bağlılıkları kaldırmaya çalışıyorlardı. Tarım topraklarının mîrî toprak sistemiyle devlet mülkiyeti altına konması ve köylünün yalnız ve yalnız devletin raiyyeti durumunda bulunması ancak güçlü bir merkezi otorite ile olanaklıydı ve bu durum Balkanlar’da gerçek bir sosyal devrim anlamındaydı. Osmanlılar yalnız senyörlerin değil, birçok yerde manastırların topraklarını da timara çevirmiş yahut onların köylü üzerindeki angarya ve imtiyazlarını kaldırmışlardır.

Anahtar Kelimeler: