Abstract:

Klasik Türk Edebiyatı, meydana getirilen pek çok eserle edebiyat ve dil araştırmacıları için zengin bir başvuru kaynağıdır. Osmanlı döneminin sosyal ve kültürel yaşamına dair veriler, çok çeşitli alanlarda oluşturulmuş döneme ait metinlerin tespiti ve derinlemesine incelenmesi sayesinde gün yüzüne çıkarılabilmektedir. Bununla birlikte incelenecek konulardan biri de söz varlığı ve bazı gramer şekillerinde görülen eskicil ögelerin tespitidir. Fransızca kökenli arkaik sözcüğü ile eş anlamlı olarak kullanılan bu terim, Güncel Türkçe Sözlükte “konuşulan ve yazılan dilde kullanımdan düşmüş olan eski söz veya deyim, ayrıca kullanıldığı çağdan daha eski çağdan kalma bir biçimin bir yapının kullanılmasıdır” şeklinde açıklanmıştır. Bu çalışmada, Eski Anadolu Türkçesinin temsilcilerinden Ahmed-i Dâî’nin Türkçe Divanı eskicil ögeler açısından incelenecektir. Eserde meydana getirildiği dönemde Eski Türkçedeki gibi kullanılan yapısal ve sözlüksel biçimlerin tespiti üzerinde durulacaktır. Ahmed-i Dâî Divanı, eskicil ögeler hususunda çokça veriye ulaşılabilecek önemli kaynaklardan biridir. Dâî, 14. Yüzyılın sonlarında ve 15. Yüzyılın başlarında yaşamıştır. Klasik Türk Edebiyatının kurucu şairlerinden biri olarak kabul edilir. Aruzu başarıyla uygulayan, çoğunlukla din dışı konuları işleyen, geniş kültürüyle devrinde kabul görmüş bir şairdir. Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini geniş ölçüde yansıtan ve zengin bir kelime hazinesine sahip Türkçe Divanında 27’si kaside olmak üzere 331 şiiri vardır. Bu çalışmada, Ahmed-i Dâî Divanı’nda yer alan eskicil ekler ve kelimeler ele alınacak; eskicil yapılar, yer aldığı beyitler üzerinde gösterilip kullanım sahaları ve anlam özellikleri göz önünde bulundurularak açıklanacaktır.

Keywords: