Abstract:

SARS-CoV-2 virüsünün yol açtığı ve tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemisi, küresel düzeyde sorgulamalara yol açmış ve birçok meselenin yeniden ele alınmasını gerektirmiştir. Bu meselelerden biri de yaban hayatına ait türlerin ticareti ve bu ticaretin etkileridir. Çeşitli bilimsel araştırmalarda zoonatik bir virüs olan SARS-CoV-2’nin nesli tükenmekte olan yabani bir türün (pangolin) aracılığı ile insanlara bulaşma ihtimali ortaya çıkmıştır. Pangolin, yabani türlerin ticaretini düzenleyen CITES himayesinde sıkı kurallar ile korunan bir tür olmasına rağmen yoğun bir biçimde yasadışı ticarete konu olmaktadır. CITES, nesli tehdit altındaki canlıların ticaretini kurallara bağlı olarak işleten uluslararası bir sözleşmedir. Sözleşme, insan hayatını tehdit eden hastalıkların önlenmesine yönelik herhangi bir düzenleme içermez. Ancak uluslararası ticareti düzenleyerek dolaylı olarak zoonatik virüsler ile mücadelede rol oynayabilir. Bu çalışmada SARS- CoV-2 ve benzeri zoonatik virüsler ile mücadelede CITES’in muhtemel rolü, CITES’in elindeki araçlar ve CITES’ın revizyonu üzerinde durulacaktır. Bu amaçla, çalışmada öncelikle CITES içerisinde sevkiyatı yapılan türlerin sağlıklarının korunmasına yönelik düzenlemeler getirilmesi ve hayvan sağlığını içerecek yeni bir sınıflandırma eklenmesi incelenmektedir. Bunun yanında CITES’ın iç ticarete müdahale yolları üzerinde durularak yaban hayatına ait türlerin ticaretinin tamamen yasaklanması önerileri değerlendirilmektedir. Son olarak yasadışı ticaretin ağır bir uluslararası suç olarak kabul edilmesi yönündeki öneriler ele alınmaktadır. CITES’ın ana amacı nesli tükenmekte olan yabani türlerin ticaretinin düzenlenerek korunmasıdır. Bu nedenle CITES’ın geliştirilmesi ve değiştirilmesine yönelik tüm yaklaşımlar CITES’ın başarıları göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. CITES’ın radikal bir biçimde genişletilerek temel amacından uzaklaşmaması veya zorlaştırıcı hükümler ile taraf devletleri kapsayıcılığının azalmaması gerekir.

Keywords: