Özet:

Ağız ve diş sağlığı hizmetleri, sağlık hizmetleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. Kaynakların etkin kullanımı, sağlık sisteminin önemli bir bileşeni olan ağız ve diş sağlığı hizmetleri içinde geçerlidir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de 81 il düzeyinde Sağlık Bakanlığı bünyesinde yer alan ağız-diş sağlığı hizmetlerinin performanslarını girdi yönelimli veri zarflama analiz (VZA) yöntemi ile değerlendirmektir. Araştırmada öncelikle elde edilen veriler doğrultusunda etkin karar verme birimleri belirlenmiştir. Sonrasında ilk olarak girdi yönelimli CCR model ile Türkiye’de ağız ve diş sağlığında görece toplam etkin olan iller belirlenmiştir. İkinci olarak girdi yönelimli BCC model ile illerin teknik etkinlik değeri hesaplanmış ve teknik etkin olmayan illerin etkin hale gelebilmesi için yapılması gereken iyileştirme yüzdeleri hesaplanmıştır. Son olaraktan ağız ve diş sağlığı yönünden etkin olmayan illerin etkinsizlik nedeninin teknik etkinsizlikten mi yoksa ölçek etkinsizliğinden mi kaynaklandığı ortaya konmuştur. Yapılan analiz sonuçlarına göre il bazında ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan birimlerin ortalama toplam etkinliğinin %81,5, ortalama teknik etkinliğinin %87,4 ve ortalama ölçek etkinliğinin %93,4 olduğu görülmüştür. Teknik etkinsizliği yüksek olan illerin girdilerini potansiyel olarak iyileştirmesi gerekmektedir. Türkiye’de il bazında ağız ve diş sağlığı birimleri kaynakları etkin ve verimli kullanabilmek için özellikle girdilerini rasyonel olarak tahsis etmesi gerekmektedir. Teknik etkinsiz olan illerde, mevcut girdilerin, çıktı yaratma kapasitesinin altında kaldığı gözlenmiş, dolayısıyla bu illerin daha akılcı bir kaynak dağılım politikası gütmesi gerektiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: