Özet:

Bu çalışmada, Oryantalizm kavramı ile Doğu Sorunu arasında bir ilişki kurulmaya çalışılmıştır. Rusya’nın Avrupa kültür çevresine girişi ve Rusya’da Oryantalist düşüncenin zemin bulması sonrasında ortaya konulan araştırmaların Rusya’nın Asya ve Osmanlı coğrafyasındaki yayılma perspektifinde bir rolünün olup olmadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Rusya’nın bir siyasal sistem olarak klasik fetih politikaları bir yana, söz konusu Rus Oryantalist çalışmalar ile siyasi yönelimleri arasında bir ilişkinin varlığı konunun temel yaklaşımını oluşturmaktadır. Dolayısıyla Oryantalist faaliyetlerin ilgi alanları ve buna bağlı olarak üretilen entelektüel ürünlerin Rus siyasetine etkileri tartışılmıştır. Bu tartışmaya alt yapı oluşturması açısından öncelikle Oryantalizm ve Doğu Sorunu kavramlarının temel dayanakları tarihsel süreç içinde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Rusya’daki sosyo-kültürel ve siyasal dönüşümün ve yeniden yapılanmanın temelinde Batı kaynaklı Oryantalist düşüncenin Rusya’da yeniden üretilmesi ve kurgulanmasının önemli bir rolü olduğu vurgulanmaktadır. Bu çerçevede Rusya’nın politik yönelimleri ile özellikle XIX yüzyılla birlikte hız kazanan oryantalist faaliyetleri arasında bir ilişkinin varlığı sergilenmek istenmiştir. Bu bağlamda Rus oryantalist faaliyetlerinin bir bakıma kısa bir dökümü de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Osmanlı-Rus ilişkileri çerçevesinde konuyu ele alırken, iki ülkenin tarihsel konumları ve Batı ile ilişkileri olabildiğince karşılaştırmalı olarak verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: