Görüntüleme
26
İndirme
10
4./10.-5./11. asırlarda Fâtımîlerin güçlenmesinin ve İsmâîlî davet faaliyetlerinin gelişiminin de etkisiyle İsmâîlîlilere yönelik eleştiri metinlerinin kaleme alınması hız kazanmıştır. İsmâîlîlere yönelik müstakil reddiyelerin yanı sıra makâlât, kelâm ve fıkıh literatüründe de İsmâîlîlik karşıtlığı kendisine geniş yer bulabilmiştir. Kâdî Abdulcebbâr’ın (ö. 415/1025) Tesbîtu delâʾili’n-nubuvve adlı eseri bunun erken dönemdeki örneklerinden biridir. Çalışmamızda Kâdî Abdulcebbâr’ın söz konusu eserinde Fâtımîlere bakışı ele alınacaktır. Kâdî Abdulcebbâr’ın Fâtımî İsmâîlîleri ile Karmatîleri itikâdî ve siyasi açıdan doğrudan irtibatlandırma çabası bu tercihimizde belirleyici olmuştur. Zaman zaman geçişler yaşanmakla birlikte bu gruplar itikâdî ve siyasi anlamda ayrışmış ve birbiriyle mücadele eden iki İsmâîlî hareket olarak varlıklarını sürdürmüştür. İsmâîlî karşıtı metinlerde ise bu iki grubun ilişkili olarak sunulduğu ve bazı Karmatîlerde görülen aşırı görüşlerin tüm İsmâîlîlere nispet edildiği dikkat çekmektedir. Nitekim Kâdî da iki grubu ilişkilendirmenin ötesinde, bazı aşırı Karmatî gruplar için nadiren gündeme gelen birtakım ibâhâ türü uygulamaları bâtınî bilginin yanı sıra şeriatı da esas alma noktasında hassasiyet gösteren Fâtımîlere nispet eden ilk isimlerden biri olmuştur. Kâdî’nın ilk Fâtımî Halifesinin nesebine dair muhtelif iddialara yer vermesi de eserin ayırt edici yönlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu hususlar çalışmamızda, metin ve bağlam analizi ilkesinin de bir gereği olarak dönemin genel yapısı ve şartları göz önünde bulundurularak değerlendirilecektir.
In the 4th/10th-5th/11th centuries, the writing of texts criticizing the Ismāʿīlīs gained momentum due to the strengthening of the Fāṭimids and the development of Ismāʿīlī daʿwa activities. In addition to independent refutations against the Ismāʿīlīs, the opposition to Ismāʿīlīsm also found a wide place in the literature of maqālāt, kalām, and fiqh. The work of Qāḍī ʿAbd al-Jabbār (d. 415/1025) entitled Tathbītu dalāʾil al-nubuwwa is one of the early examples of this. In this article, Qāḍī ʿAbd al-Jabbār’s view of the Fāṭimids will be analyzed within the framework of this work. Qāḍī ʿAbd al-Jabbār’s endeavour to link the Fāṭimid Ismāʿīlis and the Qarmaṭians directly in terms of theological and political aspects has been decisive in our preference. Although there were transitions from time to time, these groups diverged in theological and political terms and continued their existence as two competing Ismāʿīlī movements. In anti-Ismāʿīlī texts, it is noteworthy that these two groups are presented as related and the extreme views of some of the Qarmaṭians are attributed to all Ismāʿīlīs. As a matter of fact, beyond associating the two groups, Qāḍī was one of the first to attribute certain ibāḥā-type practices, which were rarely on the agenda for some extreme Qarmaṭī groups, to the Fāṭimids, who were sensitive about taking sharīʿa as a basis as well as bāṭinī knowledge. Qāḍī ʿAbd al-Jabbār’s inclusion of various claims about the lineage of the first Fāṭimid Caliph, ʿUbayd al-ʿAbd Allah al-Mahdī (d. 322/934), is one of the distinguishing aspects of the work. These issues will be evaluated in our study by taking into account the general structure and conditions of the period as a requirement of the principle of text and context analysis.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
