Özet:

İnsanlığın hidâyet rehberi olan Kur’ân’ın anlaşılması, özümsenmesi, insanın yaşamını şekillendirmesi keyfiyet ve nitelik yönünden her zaman irdelenir ve sorgulanır olmuştur. Bu konuda İslâm literatüründe yer alan pek çok tartışmayı görmek ve birbirinden çok farklı görüşlerle karşılaşmak mümkündür. Bu görüşler, insanın her iki cihanda mutlu ve huzurlu olmasını sağlayabilecek, daha onurlu ve müreffeh bir hayat tarzının dünyada inşa edilmesi konusundaki arayışlar olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda Kur’ân’ın taleplerinin yine onun maksadına uygun ve içtenlikle benimsenerek gerçekçi bir şekilde karşılanması ve bunların bir yaşam biçimine dönüştürülerek Kur’ân’dan yeterince faydalanılması, her şeyden önce onun sıhhatli ve muhtevâsına uygun olarak anlaşılmasıyla mümkün olur. Bu da insanın Kur’ân’ı anlama kapasitesi ile alâkalı bir durumdur. Nitekim hitabı her ne kadar bütün insanlara yönelik olsa da onun ilâhî ve muciz bir kelâm olması, kulların kapasitelerinin farklılık arz etmesi ve onun anlaşılmasının uzmanlığı gerektirmesi gibi nedenlerden ötürü insanların ondan çıkardıkları anlamlar da farklılık gösterir. Her hâlükârda onu anlamaya çalışırken insanda bulunması gereken samimiyet, objektiflik ve liyakat ile onu sağlıklı ve doğru bir şekilde anlayabilmesi her zaman zorunlu bir ihtiyaç olarak onun önünde durur. İnsanın sergileyeceği eylemlerin, Kur’ân’a uygunluğu, ondan çıkartılacak bilgilerin doğruluğu ile de alâkalıdır. Zira insanın maddî ve manevî yönüyle alâkalı ilkeler, talimatlar, öneriler ve talepler ondan alınır. Onun taleplerinin ardındaki mâna ve hikmet de dikkate alınarak Kur’ân’ın içeriğine uygun olarak içsel ve dışsal eylemler şeklinde içtenlikle yerine getirilmeleri de mümin/müslüman kul için zorunluluk ifade eder. Zira Kur’ân, maddî ve manevî taleplerinin insanın hayatında yerini almasına yönelik olarak onun muhtevâsına muvâfık şekilde karşılanacağı tezâhürlerin/belirtilerin olmasını da öngörür. Bunlar aynı zamanda insanın, ona uygun ve duyarlı bir şekilde onu yaşadığının belirtileri olarak da ifade edilebilir. Hal böyle olunca söz konusu derûnî ve zâhirî tezâhürlerin Kur’ân içeriği ile ne derece uyuştuğu, bu konuda ne kadar samimiyet içinde olunduğu ve bunların hangi maksatla yapıldığı gibi sorular ile Kur’ânî ölçülere göre İslâm’ı yaşama biçiminin sorgulamasının gerekliliği de akla gelir. İşte bu çalışmayla böyle hususları irdeleyerek Kur’ân’ın kıraatinden, tefsirinden maksadın ne olduğu, onun nasıl anlaşılması gerektiği, şekilcilikten ve yüzeysellikten uzak bir biçimde içselleştirilerek yine Kur’ân’ın ruhuna uygun bir şekilde yaşama dönüştürülmesinin nasıl olması gerektiği gibi meseleler hakkındaki görüşleri, mukâyeseleri ve önerileri yukarıda anılan bağlamda ortaya koyma gayreti içinde olduk.

Anahtar Kelimeler: