Özet:

Bu çalışmada Muhtar Ävezov’un Kökserek adlı hikâyesindeki birleşik fiiller incelenmiştir. Bu birleşik fiiller yapı bakımından sınıflandırılmış ve hangi tip birleşik fiillerin daha sık kullanıldığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu işlem sırasında birleşik fiillerin oluşumuna katkıda bulunan yardımcı fiillerin neler olduğu, hangilerinin daha çok kullanıldığı sayısal verilere dayanarak ortaya konmuştur. Öte yandan bu yardımcı fiillerin ve genelde hangi birleşik fiillerin Türkiye Türkçesinde bulunup bulunmadığı da tespit edilmiştir. Çalışma sırasında Kökserek hikâyesindeki fiillerin içinde birleşik fiillerin yarıya yakın bir oranda olduğu görülmüştür. Birleşik fiillerin içinde de “asıl fiil+ zarf fiil eki +tasvirî yardımcı fiil” yapısındaki fiiller, “isim+ yardımcı fiil” yapısındakilerden beş kat daha fazladır. Bu durum, yazarın eylemleri ön plâna çıkarttığı ve bu eylemlerin nasıl gerçekleştiğini okuyucunun zihnine yerleştirmek istediği şeklinde yorumlanabilir. İncelememiz sonucunda ortaya çıkan önemli bir sonuç da hikâyedeki birleşik fiil tiplerinden hemen hemen üçte ikisinin Türkiye Türkçesinde bulunmuyor olmasıdır. Bu durum yazarın şahsında Kazak Türklerinin fiilleri asıl anlamları dışında tasvirî fiil olarak kullanma eğiliminin fazla olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: