Abstract:

Çağımızda “Farsça” adıyla bilinen Yeni Farsça, Orta Farsça’nın ve o da, Eski Farsça”nın devamıdır. Eski Farsça; eski İran dillerinden biri, eski İran dilleri de, Hint-Avrupa dilleri ailesinin üyeleridir. Eski Farsça, Ahâmenişler döneminde, Eski İran’da kitabe yazımında kullanılmış olan çivi yazısıyla yazılan dilin adıdır. Fars bölgesinde ortaya çıkarılan yazıtların önemli bir kısmının, söz konusu dönemlerde yaşamış eski Fars kabilelerinin diliyle yazılmış olmasından dolayı bu dil bu isimle anılmaktadır. Bu yazıtların dilleri, günümüz Farsça’sının en eski şeklini ve temellerini oluşturmakta, dolayısıyla Eski Farsça çivi yazılı kitabeleri, Fars dilinin en eski yazılı belgeleri olarak kabul edilmektedir. İslâm öncesi çağlarda İran’da egemen olmuş Ahâmenişler (MÖ. 550-330) zamanında devlete ait belgelerin, eski dünyanın önemli merkezlerinden Pasargard, Şûş ve Babil şehirleriyle Medler’in ilk başşehri olan Hemedân’da saklandığı aktarılırBazı bilginler, Eski Farsça’nın yazıldığı çivi yazısının, Medler tarafından da kullanıldığını ve hatta Eski Farsça’nın yazı şeklinin Medler’den alındığını iddia etmişlerdir. Ancak Dâryûş’un, Bîsutûn Kitabeleri’nde İran diliyle yazan ilk kişinin kendisi olduğunu söylemesi bu iddiayı geçersiz kılmaktadır. Dilbilim, dilin morfoloji bölümünü ilgilendiren kelime yapıları ve türleriyle, cümle yapıları ve türlerini inceleyen sözdizimi açısından İran dilleri, üç ana gruba ve üç devreye ayrılır: 1- Fârsî-yi Bâstân: Eski Farsça. 2- Fârsî-yi Meyâne: Orta Farsça. 3- Fârsî- yi Nov/Derî: Yeni Farsça.

Keywords: