Abstract:

İstilacı karakteri taşıyan farklı canlı grupları; ekosistemleri, biyolojik çeşitliliği, çevreyi, hayvan/insan sağlığını ve ekonomiyi tehdit eder konumdadır. Hatta biyolojik istilalar, habitatların tahrip edilmesi ve küresel iklim değişikliğiyle birlikte biyolojik çeşitlilik erozyonuna neden olan en büyük tehditlerden biri olarak kabul edilmektedir.İstilacı Yabancı Türlerin (İYT) bu çok boyutlu etkileri bir bütün olarak ele alındığında İstilacı Yabancı Bitki (İYB) türlerinin birincil öneme sahip olduğu görülecektir. Zira,İYB taşındıkları alanda bulunan yerli bitki türlerin yerini alarak bir bütün olarak ekosistemi (ve insan yaşamını) etkileyebilmektedir. Nitekim dünya genelinde en fazla probleme neden olan 100 İYT'den 32'si İYB'dir. İYB'lerin biyolojik çeşitlilik, farklı ekosistemlerin yapısı ve işleyişi, tarım (bitkisel ve hayvansal üretim) ile insan sağlığı ve sosyal hayat üzerine etkileri kısaca ele alınmış, farklı ülkelerde İYB'lerin idaresi için yürütülen çalışmaların ekonomik maliyetine ilişkin bilgi verilmiştir. Bu amaçla İYB'lerin etkilerine ilişkin olarak detaylı literatür taraması yapılmış ve farklı veritabanları [Global Invasive Species Database (GISD), International Union of Conservation of Nature (IUCN) ve Delivering Invasive Alien Species Inventories in Europe (DIASIE)] gözden geçirilmiştir. Bu veri tabanları incelenerek dünyanın farklı bölgelerinde sorun oluşturan toplam İYB sayıları belirlenmiş ve veriler grafikler halinde sunulmuştur.Ayrıca İYB'lerin etkileri dört ana başlık altında özetlenerek ele alınmıştır. İlk bölümde genel olarak İYB'lerin ekonomik etkilerine değinilmiş, ikinci bölümde ise İYB'lerin ekosistemlerin işleyişi, yapısı ve biyolojik çeşitliliğe etkileri örnekler verilerek açıklanmıştır. Üçüncü bölümde İYB'ler ve polenlerinin insan sağlığına ve sosyal hayata etkileri, dördüncü bölümde ise tarıma etkileri yönüyle, rekabet ve allelopati nedeniyle oluşturdukları verim ve kalite kayıpları, kontrol için oluşan ilave maliyetler, zararlı etmenlere ara konukçuluk yapmaları, herbisitlere direnç geliştirmeleri vb konular ele alınmıştır

Keywords: