Atıf Sayısı
4
Görüntüleme
40
İndirme
6
Günümüz tarihçilik anlayışında edebî metinler ve sözlü kültür ürünlerinden yararlanma giderek artan bir olgudur. Yazılı yahut sözlü kültür ortamında yaratılmış bir olay veya durumu anlatan metinler, belgeye dayalı tarih yazıcılığına katkı sunan bir alan haline gelmiştir. Sözlü kültür ortamı ürünlerinden destan, hikâye, efsane, menkıbe, türkü gibi türler sıradan bireylerin yanında özellikle toplumların sosyal tarihini gün yüzüne çıkarmada etkilidir.Türkistan coğrafyasında 1911 yılı başlarında bir dizi deprem meydana gelmiştir. Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Doğu Türkistan ve Kafkaslara uzanan bir sahada etkili olan bu depremler bölgede yaşayanlar için büyük yıkımlara sebep olmuştur. Bu deprem silsilesinin ilki olan ve tarihi kayıtlara Kebin / Kemin depremi olarak geçen felaket, Kıssa-i Zelzele adlı manzum esere de konu olmuştur. Moldo (Molla) Kılıç tarafından kaleme alınan ve destan türüne dahil edilebilecek bu eser Arap harfli olarak 1911 yılında Kazan’da basılmıştır. Eser aynı zamanda Kırgız edebiyatının da ilk yazı örneği olarak kabul edilmektedir.Kıssa-i Zelzele’de işlenen konu önemli bir haber değeri olması bakımından Türkistan Depremi başlığıyla dünya basınında da yer bulmuştur. Özellikle Sırat-ı Müstakim mecmuasında olmak üzere 1911 Türkistan Depremi, İstanbul basınında ve edebiyatında da yankı bulmuştur. Konuyla ilgili ayrıntılı haberler, yapılan toplantılar, toplanan yardımlar ve az sayıda da olsa üretilen edebî metinler gazetelerde yer almıştır.Çalışma, 1911 yılında Türkistan coğrafyasında cereyan eden doğal afetin (deprem) bir edebi metne konu edilişine ve bu konunun İstanbul basınına yansıma biçimine odaklanmaktadır. Bu çerçevede, Moldo Kılıç ve eseri Kıssa-i Zelzele tanıtılarak eserdeki anlatım özellikleri belirlenmiş, Sırat-ı Müstakim mecmuasında yer alan Türkistan depremiyle ilgili haberler ve bu konuyla ilgili yazılan şiirler üzerinden bir sözlü tarih değerlendirilmesi yapılmıştır. Kıssa-i Zelzele adlı eserden Kemin bölgesinde yaşayan Kırgızların o günkü sosyal durumları tespit edilmiştir. Türkistan depreminin Anadolu sahasındaki yankılarında Türkçülük ve İslamcılık fikirleri üzerinden toplumsal bir duyarlılık oluşturulmaya çalışıldığı görülmüştür.
The use of literary texts and verbal cultural products in today’s historical understanding is an increasing phenomenon. Text that tells about an event or situation created in a written or verbal cultural environment has become a field that contributes to document-based history printing. Species such as histories, stories, legends, menkbe, turquoise from oral cultural environment products are effective in bringing the social history of communities to the day along with ordinary individuals.In the Turkish geography, a series of earthquakes occurred in the early 1911s. These earthquakes, which have affected a area that extends to Kyrgyzstan, Kazakhstan, Uzbekistan, Eastern Turkistan and the Caucasus, have caused major destruction for those living in the region. The first of this earthquake and the catastrophe that passed into historical records as the Kebin/Kemin earthquake, was also the subject of the manzum work called Short-i Zelzele. Moldo (Molla) Sword is a work that can be included in the art of the castan and is printed in Kazan in 1911 in the Arabic letter. The work is also considered as the first written example of the Kyrgyz literature.The topic processed in Krssa-i Zelzele has also found a place in the world press with the title Turkistan Earthquake in terms of being an important news value. The 1911 Turkistan earthquake, especially in the Sırat-i Müstakim Mecmu, has also found its highlight in the press and literature of Istanbul. Detailed news on the subject, meetings held, gathered aid and a few literary texts produced were included in the newspapers. The study focuses on the subject of a literary text of the natural disaster (cremes) that occurred in the Turkistan geography in 1911 and the way this topic reflects the Istanbul press. In this framework, Moldo Kılıç and his work Kıssa-i Zelzele introduced the narrative characteristics of the work, the news about the Turkistan earthquake in the Sırat-i Müstakim mecmu and the written poems on this topic were made a verbal history assessment. From the work called Short-i Zelzele, the social status of the Kyrgyz people living in Kemin region was identified at that time. The Turkish earthquake in the Anatolian area has been seen as an attempt to create a social sensitivity through the Turkish and Islamist ideas.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
