Abstract:

Kamusal mekân; toplumun değer, kültür, dil gibi insana has olguların aktarıldığı, paylaşıldığı veya hayat verildiği bir ortamdır. Kentsel yapıdaki önemli unsurların başında gelen kamusal mekânlara yönelik düzenlemelerin arka planında ekonomik, siyasi ve sosyo-kültürel etkenler yer almaktadır. Kamusal alanlar; küreselleşme, kentsel dönüşüm, göç vb. birçok faktörün etkisinde değişime uğramaktadır. Bu süreçte, modern kent ve kentsel sınıfsal coğrafyalar yıkılıp yeniden inşa edilmektedir. Küreselleşme ile ortaya çıkan yeni üretim biçimleri ve tüketim kültürü; modern kentin, ortak yaşam ve ortak tüketim malları üzerinden kurduğu kamusallığı ve “kamusal alanı” giderek daraltmaktadır. Endüstriyel gıda sistemi, mega projeler, hava kirliliği, trafik yoğunluğu, gürültü vb. olumsuz koşullar ile kuşatılmış kentler karşısında yerel tarih ve kültüre dayalı, sürdürülebilir kent özlemi büyümektedir. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, dünya genelinde ortaya çıkan kentsel sorunlar ve küreselleşmenin etkilerine tepki olarak farklı kentsel gelişim akımları ve anlayışları ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de Sakin Kent oluşumudur. Sakin Kentlerin 1999 yılında 4 İtalyan kenti ile başlayan kuruluş süreci, 16 yıl sonra 30 ülkede sayısı 208 kente ulaşan uluslararası bir yapıya dönüşmüştür. Sakin Kent anlayışının ilkeleri, kamusal mekânlara yönelik kendine özgü bir yaklaşım içermektedir. Bu yaklaşımın somut tezahürü ise Sakin Kentlerde kamusal mekânlarda uygulanan pratiklerdir. Sakin Kent felsefesinin kamusal mekânda karşılık bulduğu düzey, Sakin Kentin ne kadar benimsendiği ya da yüzeysel/eğreti kaldığı ile ilgili keskin ipuçları verebilir. Sakin Kentlerin yerel kimliği ve mekân algısını öne çıkaran bir kentleşme tasavvuru bulunmaktadır. Kamusal mekân anlayışında ortak paylaşımı sağlayan mekânların çoğaltılması ve düzenlenmesi önemlidir. Çalışmada, kamusal mekân kavramı ve kentlerdeki görünüm biçimleri tarihsel süreçte ele alınmaktadır. Sakin Kentlerin ortaya çıkış sebepleri, felsefesi tartışıldıktan sonra, Sakin Kentlerin kamusal mekân algısı üzerinde durulmaktadır. Sakin Kentlerde, kamusal mekânların nitelikleri ve yapısı ile bu unsurları etkileyen faktörler irdelenmektedir. Sakin Kentin kamusal mekân anlayışı doğrultusunda dünyadaki Sakin Kentlerde uygulanan düzenlemelere yer verilmektedir. Çalışmanın sonucu yerine; Sakin Kent anlayışının kamusal mekânların kullanımı konusunda üzerinde durduğu temel noktanın, bu mekânların kent sakinlerinin bir diğer deyişle kentin hak sahiplerinin yararına en kolay ve erişilebilir biçimde kullanımına dönük düzenlemesi olduğu söylenebilir.

Keywords: