Özet:

Bu çalışmada amaç Türkiye Türkçesinde temel tonlama biçimlerini saptayarak söylemde anlam oluşumunu nasıl etkilediğini öğretimsel ve dilbilimsel açıdan incelemektir. Bu araştırmayla Türkçenin öğretiminde tonlama dizgesinin öğretimine katkı sağlamak ve temel tonlama tiplerini işlevsel açıdan incelemektir. Bu bağlamda, tonlamanın söylemde üstlenebileceği işlevler incelendikten sonra, Türkçenin tonlama dizgesinin genel çizgileriyle ortaya konulabilmesi için altı değişik tonlama tümcesi (düz, soru, emir, ünlem, içerme, sıralama tümceleri) saptandı. Bu tümcelerde tonlama eğrisinin iniş çıkışlarının nasıl oluştuğu, söylemde dilbilgisel ve sözcesel görevlerinin neler olabileceği, bir başka deyişle sözcenin anlamına yan anlamlar katıp katmadığı, sözceleme eylemi sırasında sözcüklerin yerini değiştirmeksizin, ne gibi anlamsal değişikliklere yol açabileceği, genel olarak tonlama dizgesinin nasıl işlediği araştırıldı.

Anahtar Kelimeler: