Abstract:

Dünya üzerinde bulunan kapalı havza göllerinin oluşumunda birçok faktör etkili olmakla birlikte yeryüzü şekilleri, arazi yapısı ve iklim faktörü etkili olan unsurların başında gelmektedir. Özelikle orta kuşak karalarının iç kesimlerinde bulunan yarı kurak iklime sahip kapalı havza alanları, yakın çevrelerine göre daha alçakta bulundukları için kış sıcaklık ortalamaları daha yüksektir. Söz konusu yerler gerek buralarda bulunan göllerin etkisiyle gerekse çevrelerinin dağlarla çevrili olması nedeniyle kış aylarında soğuk hava kütlelerine karşı korunaklı yerler olmuştur. Bu nedenlerle bu alanlar insanların tarih boyunca en çok tercih ettikleri alanlar olmuştur.

Türkiye’de bulunan kapalı havza alanları, eski tarihi dönemlerden bu yana yakın çevrelerine göre nüfuslanmanın fazla olduğu yerler olmuştur. Bu alanlardan biri olan Van Gölü havzası, insanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden birisidir. Havza, geçmişten günümüze kadar geçen sürede birçok medeniyete beşiklik etmiştir. Bu medeniyetlerden biri de Urartulardır. Urartulardan bu yana, Van Gölü havzası, yakın çevreye göre her zaman daha fazla tercih edilen yer olmuştur. Nitekim, günümüzde de havzanın en büyük kenti konumundaki Van ve yakın çevresi uzak alanlardan gelen (yerleşme amaçlı) insanlara ev sahipliği yapmıştır/yapmaktadır.

Bu çalışmanın amacı, genelde dünya üzerinde bulunan belli başlı kapalı havzaları, özelde ise Van Gölü kapalı havzasını incelemektir. Ayrıca bu kapalı havzalardaki göllerin insanlık tarihi içindeki seyrini ve beşerî faktörlerin göl seviye değişimleri üzerindeki etkilerini gözler önüne sermektir.

Keywords: