Abstract:

İnsanlar, var oluşlarından beri başlangıçların nasıl gerçekleştiği üzerine çok düşünmüşlerdir. Sonunda buna cevap bulmuşlar ve yaratılış öyküleri oluşturmuşlardır. Yaratılış öykülerinin temel ilkesi kozmosun nasıl gerçekleştiğidir. İnsanlar buna cevap bulduklarında ise, başlangıcın enerjisini yaşatmanın yollarını aramışlardır. Böylece insan geçtiği her bireysel eşikte, her yeni başlangıçta, her yeni yılda kozmosun enerjisine hâkim olmaya çalışmıştır. İnsanların bu telaşını ve kaygısını, düzenledikleri geçiş ve bereket törenlerinde de görmek mümkündür. Kozmosun taklidi için insanlar eğlence düzenlerler, bu eğlencelerde dans eder, birtakım sembolik davranışlar sergilerler ve gülerler. Burada konumuz açısından gülmenin ne anlama geldiği sorusunun cevaplanması son derece önemlidir. Gülmenin, gündelik anlamının dışında, arkaik temelinde mutlaka kaos ve kozmosla, yaratıcıyla bir ilişkisi olmalıdır. Gülme, varlıkları harekete geçiren önemli bir enerji açığa çıkarır. Kaostan kozmosa geçişte gülmenin ortaya çıkardığı enerji, yeniden başlangıç için bir araçtır. Gülmenin kozmosu hatırlatan, yenileyici, yaratıcı ve sağaltıcı fonksiyonlarının, insanoğlunun yaşamının her alanında, yaratılış söylencelerinde, mitlerde, törenlerde bilinçli ya da bilinçsiz olarak kullandığı görülmektedir. Bu durum, Türk halk anlatılarının en önemli türlerinden biri olan destanlarda da dikkat çeker. Bu çalışmada “gülme” davranışının izleri, yaratılış söylencelerinden ve mitik öykülerden hareketle bereketi müjdeleyen bahar bayramlarında, geçiş törenlerinde ve destanlarda takip edilmeye ve gülmenin tüm bu folklorik ürünlerde nasıl bir amaca hizmet ettiği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Keywords: