Views
20
Downloands
4
Tarihî dönem metinlerinde ad+fiil şeklinde kurulan, fiili bol- ~ ol-, et- ~ ėt- ~ it-, eyle- ~ ėyle-, kıl-, yap- gibi ana yardımcı fiiller olmayan birçok fiil de bulunmaktadır. Bunlardan biri de keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- fiilidir. Bu çalışmada keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- fiilinin Harezm Türkçesi döneminde meydana getirdiği birleşik fiiller üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda Nehcü’l-Ferâdîs, Kısasü’l-Enbiyâ, Muînü’l-Mürîd, Hüsrev ü Şîrîn, Mukaddimetü’l-Edeb ve Harezm Türkçesi Kur’an Tercümesi adlı eserler taranmış, keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- ile kurulan birleşik fiiller yer aldıkları cümle örnekleriyle ve bu cümlelerin Türkiye Türkçesine aktarımlarıyla verilmiş, sözcük sayıları bakımından değerlendirilmiş, fiilin birleştiği adlar kaynak dilleri, birleşme özellikleri açısından incelenmiş ve birleşik fiillerin ait olduğu kavram alanları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- fiili ile kurulmuş 60 birleşik fiil tespit edilmiş olup bunların Türkçe, Arapça ve Farsça sözcüklerle kurulduğu iki, üç, dört ve sekiz ögeden Türkçe ve Farsça tamlama usulleriyle oluşturulduğu, eksiz birleşenler olduğu gibi yönelme ve belirtme durum eki ile birleşenler de olduğu, hem dinî hem de din dışı alana dair birçok hareketi karşıladığı görülmüştür. Girilen medeniyet dairesinin tesirinin yanı sıra Hüsrev ü Şírín ve Mukaddimetü’l-Edeb dışındaki metinlerin İslam dini ile ilgili olması ve İslamiyet’in kaynak dilinin Arapça olması sebebiyle Arapça+Türkçe dizilişindeki birleşik fiillerin sayıca önde olduğu ve birleşik fiillerin yarıya yakınının İslamiyet’le ilgili olduğu ve dinî terminolojiyi karşılamak üzere oluşturulduğu tespit edilmiştir.
In the historical period texts, there are many facts that are established in the form of ad+fiil, such as real bul- ~ ol-, et- ~ ėt- ~ it-, eyle- ~ ėyle-, kıl-, do- and many other facts that are not the main assistant facts. One of them is a celt- ~ celt- ~ celt- ~ celt- ~ celt- ~ celt- ~ celt- ~ celt- ~ celt. This study focuses on the unified facts in which the Keldur- ~ Keltur- ~ Keltur- ~ Keltur- ~ Keltur- facts occurred during the Harezm Turkish period. In this context, the works named Nehcü'l-Ferâdîs, Kısasü'l-Enbiyâ, Muînü'l-Mürîd, Hüsrev ü Şîrîn, Mukaddimetü'l-Edeb and Harezm Turkish Qur'an Translation have been scanned, keldür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür- ~ keltür As a result of the study, 60 united facts established with the Keldur- ~ Keltur- ~ Keltur- ~ Keltur- ~ Keltur- have been identified and found in Turkish, Arabic and Persian words; two, three, four and eight facts are formed with the Turkish and Persian completion procedures, the unified units are also united with the direction and indication status attachment, and many movements in both religious and non-religious areas are received. In addition to the establishment of the entered civilization apartment, the texts outside Hüsrev ü Şírín and Mukaddimetü'l-Edeb are related to Islamic religion and the source language of Islam is Arabic because the number of united facts in the Arabic+Turkish series is well-precedented and the united facts close to half are related to Islamic and are created to meet the religious terminology.
In the texts of the historical period, there are many verbs which are formed as noun+verb and whose verbs do not have main auxiliary verbs such as bol- ~ ol-, et- ~ ėt- ~ it-, eyle- ~ ėyle-, kıl-, yap-. One of them is the verb keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür-. In this study, the compound verbs formed by the verb keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- in the Khwarezm Turkish period are emphasized. In this context, the works named Nehcü'l-Ferâdîs, Kısasü'l-Enbiyâ, Muînü'l-Mürîd, Hüsrev ü Şîrîn, Mukaddimetü'l-Edeb and Khwarezm Turkish Qur'an Translation were browsed, the compound verbs formed with keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- are given with examples of sentences and their translation to Modern Turkish, evaluated in terms of the number of words, the nouns that the verb is combined with are examined in terms of source languages, in terms of the suffixes they took and the conceptual fields to which the compound verbs belong have been tried to be determined. As a result of the study, 60 compound verbs formed with the verb keldür- ~ keltür- ~ kėltür- ~ ketür- ~ kėtür- ~ kitür- were determined and it has been seen that they were formed with Turkish, Arabic and Persian words; it is composed of two, three, four and eight elements with Turkish and Persian phrases, there are those that combine without suffixes, as well as those that are combined with dative and accusative suffixes, and it meets many actions in both religious and non-religious fields. In addition to the influence of the civilization circle entered, since the texts other than Hüsrev ü Şírín and Mukaddimetü'l-Edeb are related to the religion of Islam and the source language of Islam is Arabic, the compound verbs in the Arabic + Turkish sequence are ahead in number. It is seen that almost half of the compound verbs are related to Islam and created to express religious terminology.
Field : Eğitim Bilimleri; Güzel Sanatlar; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Journal Type : Ulusal
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
