Özet:

Bir isim unsuru ve at- fiiliyle kurulan birleşik fiiller bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu fiil ile oluşturulan birleşikler Korkmaz’ın ifadesiyle “anlamca kaynaşmış ve deyimleşmiş” olarak adlandırılmaktadır (Korkmaz, 1998, s. 5 2007a, s. 46-47 2007b, s. 153). Çalışmada, birleşik fiil ve yardımcı fiile ilişkin çeşitli görüşler aktarılmış at- fiiliyle kurulan anlamca kaynaşmış ve deyimleşmiş birleşik fiillerin Türkçe Sözlük’te (2011) yer alan tanımları ile birlikte bir dökümü verilmiş söz konusu birleşikler isim unsurunun kökeni ve fiil-tamlayıcı ilişkisi bakımından incelenmiş ve sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın örneklemini Türkçe Sözlük’te (2011) at- fiili ile kurulan anlamca kaynaşmış ve deyimleşmiş birleşik fiiller oluşturmuştur. Veri toplama aşamasında Türkçe Sözlük (2011) taranarak bu fiille kurulmuş olan anlamca kaynaşmış ve deyimleşmiş birleşik fiiller derlenmiştir. At- fiili ile kurulan birleşiklerde kullanılan yabancı unsurların yoğunluğu hakkında fikir vermesi amacıyla söz konusu birleşik fiiller isim unsurunun kökeni açısından değerlendirilmiştir. At- fiili, Türkiye Türkçesinde kullanılan çok anlamlı fiillerden biridir. Fiillerin çok anlamlılık kazanmasında etkili olan nedenlerden biri fiillerin istemi yani tamlayıcılarıdır (Doğan, 2011, s. 94-107). At- fiilinin birlikte kullanıldığı tamlayıcıyla olan ilişkilerinin ortaya çıkmasını sağlamak amacıyla fiil-tamlayıcı ilişkisi üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı, at- fiili ile kurulan anlamca kaynaşmış ve deyimleşmiş birleşik fiillerin dökümünü yaparak söz konusu birleşikleri isim unsurunun kökeni ve fiil-tamlayıcı ilişkisi yönünden incelemek, bu fiilin ve isim unsurlarının birleşik yapılar içerisindeki isteme dayalı anlamsal ve söz dizimsel kullanım özelliklerini yansıtmaktır.

Anahtar Kelimeler: