Görüntüleme
19
Münâsebâtü’l-Kur’ân, tefsir ilminde ve özellikle de Ulûmul-Kur’ân’da önemli bir husus olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca bu ilimle ilgili kayda değer müstakil bir literatürün oluştuğu görülmektedir. Münâsebât ilmini dikkate alan tefsir faaliyetlerinin Zemahşeri ile başladığı, Fahreddin Razi ile sistemleştiği yönünde bir kanaat bulunmaktadır. Bu ilme yönelik müstakil literatürün ortaya çıkışının ise daha geç dönemlere rastladığı bilinen bir gerçektir. Bu nedenle hicrî altıncı asırdan önce münâsebât meselesine ilişkin bir içeriğin eserlere yansımadığı yönünde yaygın bir düşünce ortaya çıkmıştır. Bu makale, 2020 yılında “Ayetler Arası Münâsebet Meselesinin Tefsirlere Yansımasının Tarihî Kökenine Yönelik Bir Sorgulama: Tefsîru Mukâtil Örneği” adlı makale çalışmamızda ortaya konulan “Mushaf tertibinin bağlayıcılığının münâsebâtı dikkate alan okumaların daha erken dönemlerde başlamasına yol açtığı” hipotezinden hareket etmektedir. Nitekim Tefsîru Mukâtil özelinde yapılan inceleme, münâsebâta dair yorumların tarihinin erken dönem tefsirlere uzandığını göstermektedir. Makale, erken dönem ulûmu’l-Kur’ân literatüründe münâsebât ilminin nüvelerini ve izlerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. İlgili literatürün araştırmaya dâhil edilmesi, münâsebâtü’l-Kur’ân’la ilişkili ilimlerin ve konu başlıklarının bulunmasından ileri gelmektedir. Bu kapsamda makalede İbn Kuteybe’nin (ö. 276/889) Te’vîlu Müşkili’l-Kur’ân’ı ve Hâris el-Muhasibi’nin (ö. 243/857) el-Akl ve Fehmü’l-Kur’ân’ı içerikleri bakımından münâsebâtü’l-Kur’ân bağlamında analiz edilmektedir. Söz konusu analizlerde, Zemahşeri ve Razi tefsirleriyle mukayeseli bir yöntem benimsenmektedir. Araştırma neticesinde, erken dönemde münâsebât konusunun gerek “müşkil” meseleler arasında gerekse “üslûbu’l-Kur’ân”, “takdim-tehir” gibi başlıklar altında yer bulduğu tespit edilmektedir. İlgili başlıklarda yer verilen ayetlerin, Zemahşeri ve Razi tefsirlerinde münâsebât merkezli bir bağlamda ele alınması, münâsebâtü’l-Kur’ân’ın tarihine ilişkin kayda değer bir bulgu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmanın sonuçları, müteakip ulûmu’l-Kur’ân literatüründe de münâsebât ilminin izinin sürülmesinin bir gereklilik olduğu fikrini desteklemektedir.
Munāsabāt al-Qurʾān has been evaluated as an important issue in the field of tafsīr and especially in the ʿulūm al-Qurʾān. In addition, it is observed that there is a remarkable independent literature related to this science. There is a conviction that the tafsīr works that take munāsabāt al-Qurʾān into account started with Zamakhsharī and systematized with Fakhruddīn al-Rāzī. It is a known fact that the appearance of independent literature on this science coincides with later periods. For this reason, an opinion arose that a content related to this issue was not reflected in the works before the sixth century AH. This article is based on the hypothesis that "The authority of the Muṣhaf arrangement lead the readings taking the munāsabāt into account to earlier periods” put forward in the article titled “An Investigation on the Historical Origin of the Reflections of Relations among the Verses to the Tafsīrs: The Case of Tafsīr Muqātil” in 2020. As a matter of fact, the analysis made in the context of Tafsīr Muqātil has shown that the history of the munāsabāt-based interpretations extends to the early tafsīrs. This article aims to identify the cores and traces of munāsabāt al-Qurʾān in the early ʿulūm al-Qurʾān literature. The inclusion of the relevant literature in the research is due to the existence of sciences and subject headings related to munāsabāt al-Qurʾān. In this context, Ibn Quṭayba's (d. 276/889) Taʾwīl Mushkil al-Qurʾān and Ḥārith al-Muḥāsibī's al-ʿAql wa Fahm al-Quran are analyzed in terms of content in the context of munāsabāt al-Qurʾān. In these analyses, a comparative method is adopted with the tafsīrs of Zamakhsharī and Rāzī. As a result of the research, it has been revealed that the subject of munāsabāt in the early period is included both among the "mushkil" issues and under the titles such as “uslūb al-Qurʾān”, “taqdīm-taʾkhīr". The fact that the verses discussed in the related titles were included in a munāsabāt-centered context in Zamakhsharī and Rāzī tafsīrs has emerged as a remarkable finding regarding the history of the ʿulūm al-Qurʾān. The results of this research support the idea that it is a necessity to follow the traces of ʿulūm al-Qurʾān in the subsequent ʿulūm al-Qurʾān literature.
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
