Abstract:

Tufan hadisesi pek çok alandan bilim insanlarının üzerinde çalıştığı ve hala gizemini koruyan insanlığın en önemli kadim anlatılarından biridir. Tufana ilişkin en eski kayıtlar Mezopotamya kökenli olan Sümer ve Asur gibi antik uygarlıkların tabletlerindeki bilgilere dayanmaktadır. Buna göre tanrıların, yaşantılarından memnun olmadıkları insan ırkını tamamen ortadan kaldırmak istemesi sonucunda bir tufan meydana gelmiştir. Bu anlatıların aynı zamanda benzer biçimde kutsal metinlerde de yer aldıkları görülmektedir. Fakat tufanın antik dönemdeki kahramanlarının özelliklerinin bir kısmı benzer olmakla birlikte isimleri farklıdır. Bu kahramanlara Ziusudra, Atrahasis (Yüce Bilge), Utnapiştim ve ölümsüzlüğü arayan Gılgamış örnek verilebilir. Aynı zamanda dünya nüfusunun büyük bir bölümünü oluşturan üç ilahi dinde bu olayın muhatabının Nuh Peygamber olduğu konusunda inanç birliği mevcuttur. Bütün ilahi uyarılara karşı gelen Nuh’un kavmi, Tanrı tarafından bir tufan ile cezalandırılmıştır. İlahi emir gereği Nuh, bir gemi inşa ederek belli sayıda insan ve hayvanlardan birer çift alarak tufandan kurtulmuştur. Bu konuda bilgi veren ilk kutsal metinlerden olan Tevrat’a göre tufandan sonra Nuh’un gemisi Ararat dağlarına Kur’ân’a ve İslamî kaynaklara göre ise gemi Cudi Dağı’na oturmuştur. Bu bilgiler ışığında geminin indiği yerle ilgili farklı isimlendirmeler insanlarda bir fikir birliğinin oluşmasına engel olmuştur ve bunları açıklayıcı nitelikte özellikle dinî izahların çokça yer aldığı geniş bir literatür meydana gelmiştir. Tevrat’ta Ararat olarak geçen ismin ülkemizde Ağrı Dağı, Kur’ân’da geçen Cudi isminin de Şırnak ilindeki Cudi Dağı’nı işaret ettiğine inanılmaktadır. Bu bağlamda tufan hadisesi dinî, kültürel ve tarihi bir değer taşımasından dolayı her iki yerleşim yeri arasında bilimsel çalışma ve araştırma alanı meydana getirirken, aynı zamanda tufanın gerçekleştiği yer bağlamında tartışmalara da sebebiyet vermektedir. Dolayısıyla konu hakkında yapılan çalışmalarda elde edilen verilerin gerçekte ne kadarının doğrudan hadiseyi açıklayıcı ya da hadisenin orada gerçekleştiğini kanıtlayıcı nitelikte olduğunun ortaya konulması önemlidir. Bu amaçla hazırlanan çalışma, daha önce bu konuda yapılan araştırmaların yanı sıra Ağrı Dağı ve Nuh Tufanı ile Cudi Dağı ve Nuh Tufanı konulu sempozyumlardan elde edilen verilerin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu değerlendirmeler yapılırken konular belli başlıklar altında ele alınmıştır. Başlıklandırmalar genel olarak coğrafik, etimolojik, arkeolojik, halk bilimsel, dini metinler çerçevesinde şekillenmiştir. Bu kapsamda Şırnak ve Ağrı bölgelerindeki tufan hadisesi üzerine yapılan çalışmaların ne oranda konuyla doğrudan ilgili olduğu yönünde bazı sayısal verilere de yer verilmiştir. Çalışma bu açıdan konuya dair literatürün analizine ve karşılaştırmasına yönelik olup ulaşılabilen verilerle sınırlıdır ve ilk olarak Ararat ve Cudi isimleri üzerine yapılan etimolojik analizlerin değerlendirmesine dayanmaktadır. Yine tartışmalı bölgelerde yapılan toprak analizleri, elde edilen arkeolojik kalıntılar ve tarih boyunca seyyahların konu hakkındaki kayıtlarına başvurulmuştur. Aynı zamanda her iki yerleşim yeri de özellikle kutsal metinlerin yorumlanması yoluyla bu olayın bulundukları coğrafyada vuku bulduğunu iddia etmektedirler. Hatta bölgeler arasında kutsal bir olaya ev sahipliği yapmanın övüncünü basın-yayın yoluyla da yaymaktadırlar. Bu sebeple, teolojik boyutunun olması ve kutsal metinlerin hâdiseye ilişkin bilgi vermesi konunun daha fazla önemsenmesini sağlamaktadır. Tüm tartışmalar göz önünde bulundurulduğunda tufanın gerçekleştiği yerle ilgili tartışmaların sonlanmayacağı söylenebilir. Ancak gelinen noktada konuyla ilgili literatürün karşılaştırılması ilk kez bu çalışmayla yapılmıştır. Böylece konunun merak edilen bir noktası olarak dinî alanla olan ilişkisinin nasıl kurulduğu anlaşılmaya çalışılmış ve elde edilen verilerin hadisenin teolojik boyutu hakkındaki gelecek çalışmalara kaynaklık etmesi amaçlanmıştır.

Keywords: