Abstract:

Arap harfleri dışındaki alfabelerle yazılmış Türkçe malzemeye transkripsiyon anıtları denir. Transkripsiyon anıtları Avrupa dillerinin Türkçeyle irtibatını da gösterdiği için Avrupalı Türk dili araştırmacılarının ilgisi dâhilindeydi. Transkripsiyon anıtları denen Türkçe dil malzemeleri Latin, Yunan, Ermeni, Kiril, Süryani, İbrani ve Gürcü alfabeleriyle yazılmıştır. Bu anıtların bir ana dil konuşucusunun elinden çıkmadığı bilinmelidir. Prusya-Osmanlı Devleti ilişkilerinde gramer ve sözlük ihtiyacı J. v. Preindl tarafından Grammaire Turque adlı eser hazırlanarak karşılanmak is-tenmiştir. Grammaire Turque adlı eserin 1. bölümü isim (1. s.) sınıfını içerir; 2. bölümü derece-lendirme özelliklerini (18. s.) içerir; 3. bölümü sayıları (21. s.) içerir; 4. bölümü fiilleri (25. s.) içerir; 5. bölümü edat sınıfını (80. s.) içerir; 6. bölümü kelime öbeklerini (94. s.) içerir; 7. bölü-mü cümle kuruluşunu (106. s.) içerir; 8. bölümü soru ve cevaplarla öğretmeyi hedefleyen diya-logları ve cümleleri (110. s.) içermektedir; 9. bölümü Türk atasözlerini (155. s.) içerir; 10. bölü-mü 6 adet fabl (masal) içerir (163. s.). Fablların ardından Hristiyanî bir dua bulunmaktadır; ese-rin sonunda Fransızca madde başlı Türkçe açıklamalı sözlük vardır (175-588. s.); eserin son bö-lümü doğru yanlış cetvelini içerir (589-591. s.). Transkripsiyon anıtları, 1928’den itibaren res-men Latin esaslı alfabe kullanan Türkiye Türkçesi için çok önemlidir. Grammaire Turque adlı eserle Preindl, 18. asrın sonlarındaki Türkiye Türkçesinin ses, biçim, cümle bakımından hangi durumda olduğunu çeşitli metinler ve sonundaki geniş sözlükle göstermiştir.

Keywords: