Abstract:

Çalışmanın amacı döviz kurlarının ve milli gelir düzeylerinin, Türkiye’nin dış ticareti üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Döviz kurlarının reel efektif değerleri ve nominal değerleri ile Türkiyenin milli gelir düzeyi ile yabancı ülkelerin milli gelir düzeyinin, ihracat ve ithalat üzerindeki etkileri incelenmiştir. 1998:Q1-2022:Q2 dönemi için Fourier zaman serisi analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Çalışmada Fourier yöntemlerinin kullanılmasının nedeni yumuşak geçişlere izin vermesidir. Serilerin durağanlığı Fourier KPSS ve Fourier ADF birim kök testiyle incelenmiş, farklı düzeylerde durağanlığı bulunan değişkenlerin Fourier Toda Yamamoto nedensellik analizi ile ilişkilerin yönü ele alınmıştır. Nominal kurlardan, yurt içi milli gelire doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Reel efektif döviz kurundan, ithalat ve ihracat arasında nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Esneklik katsayılarının hesaplanmasında reel efektif kur katsayısının istatistiksel olarak anlamsız olması nedeniyle değerlendirme yapılamamıştır. Fakat nominal kurun anlamlı olması esneklik katsayılarının Genişletilmiş Marshall-Lerner koşulunu sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. İncelenen zaman aralığında nominal kurda meydana gelen değişimlere paralel olarak dış ticaret dengesinin bundan pozitif yönlü etkilendiği görülmektedir. Nominal döviz kurlarında görülen devalüasyonların ihracatı arttırıcı, ithalatı ise azaltıcı etkisi olmuştur. Yurtiçi milli gelir düzeyinin artması ithalat için talep oluşturmakta ve ithalatı arttırmaktadır. Yabancı ülkelerin milli gelir düzeyinde artışlar ise Türkiye’nin ihracatına olumlu etki etmektedir

Keywords: