Abstract:

Çocuk oyun ve oyuncakları, bir ülkenin kültürel zenginliğini en iyi şekilde yansıtan halk kültürü ürünlerindendir. Oyunlar oynandığı coğrafyanın; tarihini, toplumsal hayatını, sözlü edebiyatını, gelenek ve göreneklerini, inançlarını, hayata bakış açısını hatta kimliğini ve sayamadığımız birçok unsuru birleştirerek kültürel bir zenginliği açıkça ortaya koymaktadır. Çocuk oyunlarının vazgeçilmez bir ögesi olan çocuk oyuncakları da bu eğlence kültürünün bir tamamlayıcısı konumundadır. Aynı zamanda oyuncaklar oyunlarla birlikte teknolojik gelişme ve uygarlık dönemlerini de birebir yansıtan araçlardır. Bu sebeple çocuk oyun ve oyuncaklarının araştırılması, sonraki nesillere aktarılması gerçekten büyük bir önem arz etmektedir. Buradan hareketle çalışmamızda Özbek kültüründe çocuk oyun - oyuncak isimlerinin tespit edilmesi, çocuk oyunlarıyla ilgili bir tasnif çalışmasının yapılması, bazı oyun örnekleri ve buna bağlı olarak Özbeklerde çocuk oyun - oyuncak kültürünün ortaya konulması amaçlanmıştır. Çocuk oyun ve oyuncak isimlerinin tespiti için, Türkiye’de ve Özbekistan’da yayımlanan sözlükler doküman incelemesi yöntemiyle taranmış. Tarama sonucunda elde edilecek olan veriler ışığında çocuk oyun ve oyuncak isimleri tespit edilmiştir. Türkiye’de ve Özbekistan’da çocuk oyunları üzerine yapılan tasnif çalışmaları incelenerek çocuk oyunları üzerine bir tasnif denemesi yapılmıştır. Ayrıca bazı Özbek çocuk oyunları (Ak Terak mi Kök Terak, Kıygır Ketti ve Kal Eçki) bilim dünyasına sunulmuş ve bu oyunların kökenleri hakkında da bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur. Oyunların tanıtımı yapılırken Özbek araştırmacıların derlediği ve yayımladığı Özbekçe kaynaklardan yararlanılmıştır.

Keywords: