Özet:

Bu çalışma, annelerin cinsiyet rollerine ilişkin özellikleri ile çocukların oyuncak tercihleri ve oynadıkları oyun türleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaç doğrultusunda, feminen, maskülen ve androjen özellikler gösteren annelerin kız ve erkek çocuklarının oyuncak tercihlerinin ve oynadıkları oyun türlerinin neler olduğu değerlendirilmiştir. Açımlayıcı sıralı desendeki bu çalışma kapsamında; annelerin cinsiyet rollerine ilişkin özelliklerinin belirlenmesinde, nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli ve çocukların oyuncak tercihlerinin incelenmesinde, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kulllanılmıştır. Çalışma grubuna, feminen, maskülen ve androjen annelerin çocukları arasından eşit sayıda seçilen 15’i kız ve 15’i erkek olmak üzere toplam 30 çocuk dâhil edilmiştir. Çalışmada annelerin cinsiyet rollerine ilişkin özelliklerinin belirlenmesinde, Dökmen’in (1999) “Bem Cinsiyet Rolü Envanteri” kullanılmıştır. Çocukların oyuncak tercihlerine ilişkin verilerin toplanması sürecinde, çocuklardan evde ve sınıftaçok oynadıkları oyuncağın resmini yapmaları istenmiş ve bu kapsamda yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak, çocuklarla bireysel görüşmeler yapılmıştır. Bu doğrultuda toplanan verilerin analiz edilmesinde, betimsel analize başvurulmuştur. Çalışma bulguları; feminen ve maskülen annelerin çocuklarının oyuncak tercihlerinin androjen annelerin çocuklarından farklı bir şekilde belirli bir gruptaki oyuncaklar üzerinde yoğunlaştığını göstermiştir. Bu noktada feminen annenin kız çocuklarının daha çok evcilik oyuncaklarıyla ve maskülen annenin erkek çocuklarının daha çok taşıtlarla oynadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, feminen annelerin çocukları daha çok rol oyunlarıyla, maskülen annelerin çocukları daha çok hareketli oyunlarla ve ardından yarışma türündeki oyunlarla oynarken; androjen annelerin çocuklarının belirgin bir oyun türü üzerinde yoğunlaşmaksızın rol oyunları, hareketli oyunlar ve yapı-inşa oyunları şeklinde farklı oyunlar oynadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu noktalardan hareketle, çocukların çeşitlendirilmiş oyun materyalleri ve nitelikli oyun ortamları ile buluşturulması noktasında ebeveynlerin ve öğretmenlerin son derece özenli davranmaları ve bu süreçte kalıpyargısal bir yaklaşımdan ziyade, eşitlikçi bir yaklaşımı benimsemesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: