Abstract:

Hitit devletinin başkentinde ortaya çıkarılan tabletlerin büyük bir bölümünü dini metinler oluşturmaktadır. Hitit dini, çok tanrılı bir dindir. Hititler sadece kendi tanrılarına değil, temas halinde oldukları hemen her ülke ve uygarlığın (Hurri, Luwi, Pala, Akad, Sümer gibi) tanrılarına da tapınınca farklı kökenli çok sayıda tanrıdan oluşan bir Hitit panteonu (tanrılar dünyası) ortaya çıkmıştır. Bu kalabalık tanrılar topluluğu “Hatti ülkesinin bin tanrısı” biçiminde özetlenmiştir. Tanrıların sayısı binlerle ifade edilen bir toplum, tanrılarına karşı vazifelerini yerine getirirken nasıl bir yol izlemektedir? Hitit dininde tanrıya tapınma yollarının en yaygın, en kapsamlı ve en etkin uygulamaları “Hitit bayram Ritüelleri”dir. Çok sayıda olduğu ifade edilen dini metinler içerisinde bayram törenlerinin tasvirlerini içerek ritüel metinlerinin büyük bir oran oluşturması da bu genellemeyi doğrular niteliktedir. Oldukça uzun ve meşakkatli bayram kutlamalarının, Hitit Siyasal ve toplumsal düzeninin devamlılığını sağlayan ve bu düzeni pekiştiren ideolojik bir yönü bulunmaktadır. Bu şekilde kralın tanrılarla iletişim gücünün olduğu tanrılar tarafından desteklendiği şeklinde bir imaj yaratılarak halkın krala itaati tartışılmaz hale getiriliyordu. Bu açıdan bayram kutlamaları kralın hükümdarlığının meşruluğu açısından önemliydi. Bu çalışmada, Hititler tarafından ilkbahar ya da sonbahar da kutlanan antahšum, nuntariyašha, kilam, purulli, (h)išuwa bayramları üzerinde durulacaktır. Bu bayramlar aynı zamanda kralın kraliçe ile birlikte ve bazen presin de katılımı ile ülkenin çeşitli şehirlerini ziyaret ettiği “mevsimsel kült gezisi bayramları”dır. Kraliyet çiftinin ayinlere katılmasının zorunlu olması, bayramların ülke için taşıdığı önem, yani bayram aracılığı ile tanrılardan talep edilenlerin önemine işaret etmektedir.

Keywords: